Çocukların erken yaşlarda geliştirdiği sosyal ve duygusal beceriler sonraki hayatlarında kuracakları ilişkilere temel oluşturuyor. Sağlıklı bir çocukluk geçiren bireylerin yetişkinlerle ve akranlarıyla kurdukları bağların da sağlıklı ve güçlü olduğu gözlemleniyor. Peki 3-5 yaş arasında görülmesi beklenen gelişmeler neler olmalı?


Okul öncesi dönem olarak tanımlayabileceğimiz 3-5 yaş döneminde çocuklar en temelde kendilerinin ve başkalarının duygularını anlayıp yorumlamayı öğreniyor. Anlayıp yorumlama süreci ise yalnızca zihinsel bir süreçten ibaret değil. Çocukların akranlarıyla anlamlı konuşmalar inşa etmeleri, duygularını ifade etme şekilleri belirlemeleri ve göstermeleri gibi sosyal ve duygusal aşamalar içeriyor. Bu aşamalar aynı zamanda çocukların okula uyum sürecini kolaylaştırıcı rol oynuyor.

Gelin beraber bu süreçleri beş ana başlık altında inceleyelim:

Oyun ve arkadaşlık: Okul öncesi çocuklarda kolay arkadaş edinebilme de sosyal ortamlara daha geç uyum sağlayabilme de oldukça normal. Arkadaş edinmek; paylaşmak, sırayla bir şeyleri yapmak, yardımlaşmak, dinlemek, anlaşmazlıkları yönetmek gibi kavramları içeriyor.

Duygusal farkındalık: 3-4 yaşındaki çocukların mutluluk, üzüntü, öfke, heyecan gibi temel duyguları; 4-5 yaşındaki çocukların utanç, hayal kırıklığı gibi duyguları; 5 yaşındaki çocukların ise suçluluk, kıskançlık gibi karmaşık duyguları ifade edebilmesi bekleniyor. Aynı zamanda duyguları saklamayı, duyguları farklı kişilere farklı şekillerde ifade etmeyi tercih etmeyi, istenmeyen davranışlarda bulunduklarını fark etmeyi ve özür dileme ihtiyacı hissetmeyi öğreniyorlar.

Bağımsızlık: Okul öncesi dönemde çocuklar başta kendi bakımlarıyla ilgili aktiviteler olmak üzere bağımsız birçok aktivite yapabilir duruma geliyorlar. Örneğin kendi kendilerine giyinmek, yemek, uyuma hazırlığı yapmak gibi günlük rutinlerini gerçekleştiriyorlar. Aynı zamanda bu bağımsızlık kendilerine özgü fikirlerinin oluşmasını da içeriyor. En iyi arkadaşları, en sevdikleri oyuncakları, en keyif aldıkları aktiviteler hakkında konuşabiliyorlar.

Duygu düzenleme: Bu dönemdeki çocuklar bulundukları ortama uygun görülen davranış biçimlerini öğrenip uygulamaya başlıyorlar. Hissettikleri duygularla yüz ifadelerini, kurdukları cümlelerle sosyal bağlamı eşleştirmeyi öğrenmeleri sınıf ortamında daha aktif rol almalarına, sorumluluk sahibi ve pozitif ilişkiler kurabilen yetişkinler olmalarına temel hazırlıyor.

Çocukların bireysel farklılıklar gösterebildiğini, bahsedilen aşamaların bu zaman aralığından önce veya sonra gerçekleşmesinin de oldukça normal olduğunu hatırlatmak isteriz!