Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olarak bilinen, literatürdeki kısaltmasıyla DEHB, çocuklarda sık görülüyor. Çocukları çeşitli alanlarda etkileyebilen DEHB, özellikle sosyal ilişkilerde olumsuz bir etkiye sebep olabiliyor. Bu yazımızda DEHB'nin arkadaşlık ilişkileri üzerindeki etkilerinden ve bu olumsuz etkileri azaltabilmek, çocuğunuza yardımcı olabilmek için ebeveynler olarak neler yapabileceğinizden bahsediyor olacağız.
Yapılan araştırmalara göre DEHB'si olan çocuklar sosyal ilişkilerde sıklıkla sorunlar yaşabiliyor. Bunun başlıca sebeplerinden biri dikkat ve odaklanma konusunda problem yaşamaları. Bundan dolayı, gözlemleyerek öğrenme becerileri akranlarına oranla daha zayıf olabiliyor. Gözlemleyerek öğrenme becerisi, çocukların sosyal becerileri öğrenmesine destek oluyor. Bu becerinin DEHB'si olan çocuklarda zayıf olması, sosyal becerilerinin yaşıtlarına göre daha az gelişmesinden kaynaklanıyor. Bununla bağlantılı olarak DEHB'li çocuklar yaşıtlarıyla oynadıkları oyunlarda kendi kurallarını koymak isteyebiliyor ve bu kurallara herkesin uymasını bekleyebiliyorlar. Bazen oyun oynarken arkadaşlarını provoke edebilecek davranışlar da sergileyebiliyorlar. Bu gibi durumlarda arkadaş gruplarından dışlanma veya akran zorbalığı gibi durumlarla karşılaşabiliyorlar. Ayrıca DEHB'si olan bazı çocuklar duygularını kontrol etmekte güçlük yaşayabiliyorlar. Duygularını kontrol etmekte zorlandıklarında ise çok çabuk duygusal tepkiler verebiliyorlar. Bu da arkadaşlarıyla olan iletişimlerini olumsuz yönde etkileyebiliyor.
Eğer çocuğunuz bunlara benzer sorunlar yaşıyorsa, ebeveyni olarak atabileceğiniz en önemli adım arkadaşlık ilişkilerini düzenlemesine yardımcı olmak. Fakat bundan önce çocuğunuzla konuşmak, DEHB'den kaynaklı arkadaşlık ilişkilerinde yaşadığı problemlerin bilincinde olmak ve onunla iletişiminizi kuvvetli tutmak, ona yardımcı olmanız için çok önemli adımlar oluyor. Peki, çocuğunuza arkadaşlık ilişkileri kurmasında ve sosyal becerilerini geliştirmesi konusunda nasıl yardımcı olabilirsiniz?
Çocuğunuzun arkadaşlarıyla yaşadığı problemler sosyal bilincinin zayıf olmasından kaynaklanabilir. Yani çocuğunuz davranışlarının çevresinde bıraktığı etkinin bilincinde olmayabilir. Bu sebeple çocuğunuza sosyal durumları değerlendirebilme, okuyabilme, kendi davranışlarını kontrol edebilme ve farkında olma becerilerini kazandırmanız gereklidir. Bunları çocuğunuza kazandırabilmek adına DEHB'si olan çocukların öğrenme becerilerine uygun yöntemler kullanmalısınız. DEHB'si olan çocuklar, geçmiş deneyimlerden öğrenme konusunda zorlanabiliyorlar. Bu sebeple, çocuğunuzun davranışlarına olabildiğince erken bir noktada geri bildirim vermelisiniz. Çocuğunuzla birlikte rol yapma tekniğini kullanmak; olumlu sosyal becerileri öğretmek, modellemek ve uygulamak için güzel bir yöntem olduğu kadar 'alay etme' gibi zorlayıcı durumlara yanıt verebilmek için de çok yardımcı olabilir. Burada en önemli nokta, çocuğunuzla bu becerileri tekrar tekrar pratik yapmak.