"Hayır" Diyebilme Rehberi: İlişkilerde Sınırlar

Yonca Fener

"Hayır" Diyebilme Rehberi: İlişkilerde Sınırlar

Lovers - Egon Schiele

Hayatımızın belli alanlarında, belli insanlara "hayır" demekte zorlanabiliyoruz. Çalışma saatleri dışında gelen maillere cevap vermek ya da müsait olmadığımız halde bir randevuyu erteleyememek gibi küçük gözüken davranışlar kendimize ayırdığımız zamanı öncelememizi engelliyor. İyi ilişkiler kurmak hepimiz için oldukça önemli olsa da ilişkilerimizde kendi isteklerimizi ne kadar öncelik haline getiriyoruz? Bazen fedakarlık yapmaya ya da uyumlu olmaya çalışırken benlik algımıza zarar verebiliyoruz. Koyduğumuz doğru sınırlarla hem sağlıklı bir benlik algısı geliştirip kendimize yetebilmek hem de sağlıklı ilişkiler kurabilmek mümkün.


Diğerleriyle aramıza kendi faydamızı gözetmek için koyduğumuz düşünsel ya da davranışsal limitler sınır olarak adlandırılıyor. Fiziki dünyada sınırlardan bahsetmek çok daha kolay gözüküyor; ülkeler arasında çizilmiş sınırlar ya da yasaların belirlediği davranış limitleri gibi bazı keskin sınırlarla karşılaşıyoruz. Biz de kişiliğimizde, ilişkilerimizde, duygu ya da düşünce sistemlerimizde, aldığımız rollerde, fiziksel ve cinsel temaslarımızda aslında belirlediğimiz sınırlara göre kararlar alıyoruz. Hangi alanda olduğu fark etmeksizin sınırlar bizi dışarıdan gelecek tehditlere karşı koruyor.

İlişkilerde ise sınırlar, iletişimi ve ilişkiyi sağlıklı bir şekilde sürdürme görevini üstleniyorlar. Bu nedenle sağlıklı ilişkilerde partnerlerin sınırları birbiriyle paralellik göstermeye yatkın oluyor. Temelde kişiler arasındaki fiziki ve duygusal sınırlar doğru belirlendiğinde herkes ne istediği ve ne elde edebileceği hakkında fikir sahibi oluyor. Aynı zamanda kimlik oluşturma, otokontrol kurma ve hedeflere ulaşmaya yardımcı olan bu sınırlar, öz saygımızı güçlendirme konusunda etkili oluyor. İlişkilerde 3 farklı sınır türüyle karşılaşılıyor:

1. Geçirgen Sınırlar

Sınırlar geçirgen olduğunda, kuma çizilen bir çizgi gibi, bir sınır olduğu anlaşılsa bile bu sınırları aşmak için büyük engeller olmuyor. Geçirgen sınırlara sahip insanlar, karşılarındaki kişilere hızlı güveniyor ve karar alırken yönlendirilmeye oldukça açık oluyorlar. Bu durum duygusal ve zihinsel açıdan ihtiyaç duydukları korumadan yoksun kalmalarına sebep olabiliyor ve mahremiyet ve benlik algılarını zedeleyebiliyor.

2. Katı Sınırlar

Katı sınırları sağlam bir tuğla duvar gibi düşünebiliriz. Bu duvarın güçlü bir darbe almadıkça yıkılması ya da geçit vermesi zor oluyor. Katı sınırlar koymayı tercih eden insanlar genellikle duygusal ya da fiziki yakınlık kurmaktan kaçınıyorlar. Fikirlerini kendilerine saklamayı tercih ederek kararlarında tamamıyla kontrol sahibi olmak istiyorlar.

3. Yarı-Geçirgen/Esnek Sınırlar

Sık işlenmiş kaskatı bir duvar olmasa dahi bu sınırlar sağlam ve belirgin çizgileri ifade ediyor. Yarı geçirgen/esnek sınırlar çizen insanlar yeni fikir ve verilere daha açık oluyorlar. Bunu yaparken kendilerini tehlikelerden koruyacak olan mesafeyi rahat ve aynı zamanda korumacı bir biçimde belirliyorlar.

Sınır çeşitlerine bakıldığında kendini bir sınır türüne konumlandırmak zor olabiliyor ancak sınır biçimini bir spektrum gibi değerlendirmek gerekiyor. Her birimizin bir ucu aşırı katı, bir ucu aşırı geçirgen olan o doğruda bir yeri bulunuyor. Sağlıklı sınırlara ulaşmak istiyorsak yarı geçirgen/esnek diye tanımlanan orta noktaya kaydığımız bir değişim yaşamak gerekiyor. Peki nasıl yarı geçirgen sınırlar koyabiliriz? Sağlıklı sınırlara nasıl ulaşabiliriz?

  1. Limitlerinizi tanımlayın. Hepimizin fiziksel, duygusal, mental ya da zamansal sınır değerlendirmeleri farklı olabiliyor. Kendinizi iyi hissettiğiniz fiziksel yakınlığın limiti nedir? Kararlarınıza dışarıdan gelen müdahaleler ne düzeyde kabul edilir boyuttadır? Kendinize doğru soruları sorarak bu alanlardaki fikirlerinizi tanımaya çalışabilirsiniz.
  2. Duygularınızı takip edin. Belirlediğimiz bir sınırın farkında olmadan aşılması stresli hissetmemize yol açıyor. Karşı karşıya kaldığınız hangi davranışların sizde ne gibi duygular uyandırdığını takip edin ve rahatsız edici bulduğunuz davranışları belirleyin.
  3. Sınırları tanıyın. Sizden faydalanıldığını düşündüğünüz ya da kendinizi istemeden içinde bulduğunuz anlarda bu ana sizi neyin getirdiğini düşünün. Belirli kişiler, belirli zamanlar ya da kullandığınız yöntemler sizi bu noktaya getiriyorsa bunları engellemeniz mümkün olabilir.
  4. Direkt olun. Biz ifade etmedikçe insanlar sınırlarımızı geçip geçmediklerinin farkında olamayabiliyorlar. Sınırlarınızı ifade etme konusunda direkt olun, böylelikle istenmeyen durumların önüne geçmeniz daha kolay olacaktır.
  5. Kararlı olun. Sınırlar belirlemek işin önemli bir kısmı ancak bu durumun sürdürülebilir olması da önem taşıyor. Sınırlarınızı belirtmeniz tartışmalara ve savunmalara yol açsa dahi direkt ve kararlı olmayı sürdürmek, sınırlarınızı sağlamlaştırmanız konusunda önemli olacaktır.
  6. Küçük adımlarla başlayın. Sınırları korumak ve iletişimi sağlıklı kılmak cesaret ve pratik isteyen yorucu bir durum gibi gözüküyor olabilir. Öyleyse iş saatleri dışında gelen maillere cevap vermemek gibi daha kolay başlangıçlar yapabilirsiniz! Aile ve arkadaş ilişkilerinizde sağlıklı sınırlar koymaya bunun gibi kolay pratiklerden sonra başlamak size daha rahat gelebilir.
  7. Kendinize "hayır" deme hakkı tanıyın. Sınırlar öz saygımızı korumakta etkin rol oynuyor. Bu nedenle içinde olmak istemediğiniz her türlü duruma karşı "hayır" demeniz büyük önem taşıyor. Kendinize bu hakkı tanıyın.
  8. Kendinize ait zamanınız önceliğiniz olsun. Kendimize ayırdığımız zamana başka kişi ya da durumlarla ilgili meseleleri taşımak, sınırlar üzerine çalışmalarımızı olumsuz etkiliyor. Kendi zamanınızı önceleyin.
  9. Başkalarının sınırlarına saygılı olun. Kendi sınırlarımızın yanı sıra, ilişki kurduğumuz bireylerin sınırlarına gösterdiğimiz saygı da ilişkilerimizin iyileşmesinde etkili oluyor. Başkalarının sınırlarını anlamaya ve onlara saygı duymaya özen gösterin.
  10. Destek alın. Eğer koyacağınız sınırları belirlemek ya da sürdürmekte zorluk yaşıyorsanız bir terapistten destek almayı düşünebilirsiniz.

[1] Rosenberger, E.W. (2011). Where I End and you Begin: The Role of Boundaries in College Student Relationships. About Campus, 16(4), 11-19.
[2] Holowaychuk, M. K. (2018). Setting boundaries to protect personal time. Veterinary Team Brief, July, 15-17.
[3] Building Better Boundaries. The Self Help Alliance. (2010). 2-62. Retrieved from https://cmhawwselfhelp.ca/wp-content/uploads/2016/10/WorkbookBuilding-Better-BoundariesFeb2011.pdf
[4] Stiles, A. S. (2004). Personal Versus Relational Boundaries: Concept Clarification and Therapeutic Interventions. Journal of Theory Construction & Testing, 8(2), 72-78.

Benzer yazılar

The End of the F***ing World

Ergenlik dönemindeki iki gencin yaşadıkları travmatik deneyimlerin kendileriyle ve başkalarıyla olan ilişkilerini nasıl şekillendirdiğine odaklanan, kara mizah ve dram türünde bir mini dizi izlemek ister misiniz?

Dijital Partner Şiddeti

“Onu takipten çıkacaksın!” “Şifreni mi değiştirdin?” Bu cümleler tanıdık mı? Eğer böyle söylemlerle karşılaştıysanız dijital şiddeti deneyimlemiş olabilirsiniz.

Romantik İlişkiler ve Psikolojik Sağlık

Romantik ilişkiler psikolojik sağlığı nasıl etkiliyor? Bu yazıda psikolojik sağlık ile ilişkiler arasındaki ilişkiyi derledik.

Romantik İlişkilerde Cinsel Hayat ve İletişim

Romantik ilişkide cinsel hayatın iyi olması için partnerlerin sürekli açık iletişim kurması gerekiyor. Nasıl diye merak ediyorsanız cevapları yazıda!

İlişkinin Ana Kuralları

İlişkinizde partnerinizle birlikte belirlediğiniz bazı kurallar o ilişkinin daha sağlıklı yürümesini sağlayabilir. Gelin birlikte bakalım.

Toksik Ebeveynlik – Çözüm Önerileri

Ebeveynlerinizle kurduğunuz ilişki size zarar veriyor mu? Ebeveyninizle ilişkinizin olumsuz etkilerinden korunmak mümkün.

Bize İyi Gelmeyen 12 Düşünce

Mantıklı ve tutarlı olmak, hata yapmamak, herkes için her zaman uygun olmak… Kendimizden beklentilerimiz neler ve ne kadar gerçekçiler?

Özgürleştiren Aşk Mı Kısıtlayan Aşk Mı?

Aşkı nasıl tanımlıyoruz? Bizi büyüten, keşfetmemize olanak sağlayan bir durum olarak mı yoksa aşk için her seferinde kendimizi feda etmemiz mi gerekiyor?

İlk Aşk veya İlk Nefret: Babalar Ve Kızları

Kız çocuklarının babalarıyla kurdukları ilişkinin partner seçimlerine, vücut algılarına ve cinselliklerine yansımalarını inceliyoruz.

İlişkinizde Bu 5 Davranışı Göstermeyi Bırakın!

İstemeden yaptığınız bazı davranışlar ilişkinize zarar veriyor olabilir mi? Bu yazımızda ilişkilerinizde uyguluyorsanız gözden geçirmenizin iyi olacağı 5 davranıştan bahsettik.

Aşırı Paylaşım Yapmak

Neden iyi tanımadığımız birine bir anda bir sürü şey anlatmak isteriz? Kuaförümüz neden aile ilişkilerimizi bilir? Aşırı paylaşım yapmanın nedenlerini ele aldık!

Yanıldığımız 7 Durum

Başkalarının duygu ve düşüncelerini okumakta çoğu zaman düşündüğümüz kadar iyi değiliz. İşte sosyal etkileşimleri karmaşık bir labirent haline getirebilecek en yaygın düşünce hatalarından bazıları.

Toksik Ebeveynlik

Ebeveynlerimizle kurduğumuz ilişkiler kimi zaman olumlu kimi zaman zorlayıcı olabiliyor. Peki kurduğumuz bu ilişki aslında toksikse?

İş Yerinde Nöroçeşitlilik

Nörolojik farklılıklara karşı bilinçli olmak, bu çeşitlilikleri fark etmek ve buna saygı duymak kurumsal hayatta da oldukça önemli.

Bağlanma Hakkında Kitaplar

Bağlanma stilleri hem kendimizle hem de çevremizdekilerle kurduğumuz ilişkileri etkiliyor. Biz de bağlanma hakkındaki kitapları derledik!

Fedakarlık Yapmanın İlişkiye Etkileri

Fedakarlık yapmak, ilişkide önemsediğimiz ve aradığımız davranışlardan biri olsa da fedakarlığın ilişkiye iyi gelmesi belli faktörlere bağlı.

Travmatik Bir Bağlanma İçerisinde Olabilir Misiniz?

Zaman zaman sağlıklı bir ilişkiyi travmatik bağlanmadan ayırt edemeyebiliyoruz. Peki bu ilişkilerin başlıca özellikleri neler?

Çocuklarda Zihin Kuramı

Çocuklar, birey olduklarını keşfedip çevredeki insanları yorumlamaya başlıyor. Bu yazımızda önemli bir kavram olan zihin kuramından bahsediyoruz!

Neden Fedakarlık Yapıyoruz?

Partneriniz veya ilişkiniz için başka bir şehre taşınır mıydınız? İlişkilerde fedakarlık yapma motivasyonumuz üzerine okumak için tıklayın.

Prososyal Davranış Romantik İlişkileri Nasıl Etkiler?

Size hiçbir faydası olmasa da birine yardım ettiğiniz oluyor mu? Olumlu sosyal davranışlarda bulunmak romantik ilişkilerimizi etkiliyor.

Teknoloji ve Çocuklar - Yanlış Bilinenler

Günümüz çocukları teknolojiyle fazlasıyla haşır neşir durumda. Peki bu durum gerçekten de sosyal etkileşimlerini azaltıyor mu?

Kızım sen benim gibi olma!

Anneleri okuma yazma bilmeyen kadınlar, kız çocuklarının eğitimini nasıl teşvik ediyorlar?

Hamilelik Sonrası Depresyon Yaşamam Benim Suçum Mu?

Hamilelik sonrası kadınlar depresyon semptomları gösterebiliyorlar. Peki bu durum anne ve bebek arasında oluşacak bağı ne şekilde etkiler?

İlişki bittikten sonra kimler barışmayı daha çok istiyor?

Bir ayrılık sonrası kimler eski partnerine dönmeye daha fazla meyilli ve istekli oluyor? Peki bunun benlik algımızla ilgisi ne? Cevaplar yazımızda!

Otizm Spektrum Bozukluğu ve Romantik İlişkileri

Otizm spektrum bozukluğu yakınlık ve bağ kurmaya engel değil... Peki bu durum romantik ilişkilerimizi nasıl etkiliyor olabilir?

Çocuğuma 'Mahremiyeti' Nasıl Anlatabilirim?

Çocuklar özel bölgelerini ve bu bölgelerin mahrem olduklarını nasıl öğrenebilirler? Çocuklara mahremiyet konusunda nasıl yaklaşılmalı?

İlişkiniz uzun süreli olacak mı?

İlişkinizin uzun süreceğine dair işaretler olabilir mi? Sağlıklı bir ilişki hangi unsurları içerir? Neleri göz önünde bulundurmalısınız?

Yaş, Memnuniyet, Cinsiyet: İlk Cinsel Deneyim

Cinselliğe dair birçok konuda olduğu gibi ilk cinsel deneyim hakkında da çok fazla yanlış "bilgi" var. Bu konuyla ilgili bilgiler yazımızda!

İlişkide Partnerinizden Beklemeye Hakkınız Olan 8 şey

"Partnerimin beni sevdiğini biliyorum ama hiç söylemiyor." Partnerimizden beklemeye ve istemeye hakkımız olan "temel" şeyleri anlatıyoruz.

DEHB - Yanlış Bilinenler

"Dikkat eksikliği gerçek bir problem değildir!" deyip geçmek çocuğunuzun yaşadığı zorlukları göz ardı etmenize yol açabilir. İşte işin aslı!

Doğum Sonrası Depresyonu Yaşayan Partnere Destek Olma

Depresyonda olan birisiyle yaşamak zor olabiliyor, hele de evde bebek varsa. İşte doğum sonrası depresyondaki birine destek olmanın yolları!

Çalışanlarla Ruh Sağlığı Hakkında Konuşmak

Ruh sağlığı hassas bir konu ve hele de iş yerinde bununla ilgili konuşmak kolay olmayabilir. Bu yazımız bu konuda size yardımcı olabilir.

Çocukluk Çağında Duygusal İhmale Maruz Kalmak

Bir çocuğun en çok ihtiyacı olan şeylerden biri de ilgi görmek! Ebeveyni tarafından ihmal edilen çocuğun öz benliği zedelenebiliyor.

Narsist Bireylerin Değerleri

Benmerkezcilikleri ve sadakatsizlikleri, narsist kişilerin sahip olduğu temel değerlerden. Peki bu temel değerlerinin altında neler yatıyor?

Kendini Sevmek ve Narsisizm Arasındaki İnce Çizgi

Seni seviyorum ama kendimi daha çok! Kendini sevmek narsisizm ile eş değer değil. Aksine narsisizmin en büyük düşmanı, dengeli öz sevgi.

Müziğe Konu Olan Sağlıklı İlişkiler

Birçok kez bahsettiğimiz sağlıklı ilişkileri bu defa şarkılarla anlatıyoruz. Olumlu ilişkileri konu edinen şarkılar bu yazımızda.

Gaslighting Mağduru Olabilir Misiniz?

"Hayır yanlış hatırlıyorsun.", "Öyle bir şey yaşanmadı." Bu cümleler tanıdık geliyor mu? Eğer öyleyse gaslighting'e uğruyor olabilirsiniz.

Bir İlişkiyi Sağlıklı Kılan 6 Unsur

Deli divane aşık olmak, bütün günü birlikte geçirmek, her şeyi açık açık konuşabilmek, hiç kavga etmemek… Bir ilişkiyi sağlıklı kılan nedir?

"Hayır" Diyebilme Rehberi: İlişkilerde Sınırlar

İlişkilerimizde "hayır" diyebilmek ve sınır koymak hem bize hem ilişkimize iyi geliyor. Sınır koymayı nasıl başarabiliriz?

Çocuğunuzu hem sevip hem de...

Annelik her zaman mutlu anlardan ibaret olmayabiliyor. Sınır koymakta ya da benliğinizi korumakta zorlanıyorsanız yalnız değilsiniz.

9 Maddede Olumlu Ebeveynlik

Olumlu ebeveynliğin çocuklara da ebeveynlere de çok iyi geldiğini biliyoruz. Sizin için bu ebeveynlik tarzının 9 temel maddesini derledik.

Bir yakınınızın stresini azaltmak için...

Kimi zaman sevdiklerimiz stresli bir durumla baş ederken, onlar için elimizden ne gelebilir diye düşünüp duruyoruz. İşte yapabilecekleriniz...

İş Hayatında Kişisel Sınırlar

Teknolojinin ilerlemesiyle beraber kişisel sınırlarımızın netliği de giderek azalıyor, bu durum profesyonel sınırlarımızı da değiştiriyor.

Kendi Kendini Sabote Etmenin 5 Yolu

Bazen hedeflerimize ulaşma yolunda kendi kendimize engeller koyuyoruz. Zarar veren davranışları öğrenmek, onlardan kurtulmanın ilk adımı.

Düşük öz güvenle fedakarlığın nasıl bir ilişkisi var?

"Keşke şunu yapmasaydım." diyerek yaptığınız fedakarlıktan pişmanlık duyduğunuz oldu mu? Peki ya bu öz güveninizle ilgiliyse?

Nasıl Yakın İlişki Kuruyoruz?

Sitemize girdiyseniz yakın ilişkilerin ne olduğunu biliyorsunuzdur. Peki, ilişkilerin kurulmasında 5 temel etken olduğunu biliyor muydunuz?

Partnerimizle bir arada değilken nasıl vakit geçiriyoruz?

Partnerinizle birlikte değilken yaptıklarınızın da ilişkinizin kalitesini etkileyebildiğini biliyor muydunuz? Detaylar yazımızda!

Sağlıklı Bir İlişki İçin 5 İpucu

Bir sonuca varmayan tartışmalar, iki tarafa da zarar veren sözler… Bunların yerine sağlıklı bir ilişki yaşamanın yolları yazımızda!

Tokat Atmanın Çocuğa Etkileri

"Alt tarafı bir tokat!" deyip geçmeli mi? Yoksa çocukları disipline etmek için başka yöntemler mi aranmalı? Bir tokat nelere yol açabilir?

Mükemmel Bir Seks Hayatı Ulaşılmaz Değil

Cinselliğin varlığı, sıklığı ve kalitesi ilişkinin kalitesini de derinden etkiliyor. Peki, iyi bir seks yaşantısı için neler yapılabilir?

Hayvanlar partnerimizle ilişkimize iyi gelebilir mi?

İlişkiniz konusunda hayvanlardan yardım alabileceğinizi hiç düşünmüş müydünüz? Nasıl olduğunu merak ediyorsanız buyrun yazımıza!

Bu Cümleleri Kendinize Söyleyerek Duygularınızı Yok Saymayın!

Kendi ihtiyaçlarınızı ne kadar gözetiyorsunuz?