Aşırı öfke hissetme, ağlama, çığlık atma veya şiddete başvurma gibi eylem ve duygu durumlarını kapsayan öfke nöbetleri, çocuklarda sıklıkla görülebiliyor. Ancak öfke nöbetlerinin sık görülmesi ebeveynleri endişelendirebiliyor. Oysa öfke nöbetleri çocukların normal gelişimsel dönemlerinin bir parçası. Özellikle 2-3 yaşlarında sık görülen öfke nöbetleri, çocukların duygularını kontrol etmeyi öğrenmeye başladıkları döneme denk geliyor. Daha sonraki gelişim dönemlerinde de öfke nöbetleri görülmeye devam etse de çocuklar duygularını ifade edebilmeyi öğrendiklerinde bu nöbetler de azalmaya başlıyor. Çünkü öfke nöbetlerine yol açan hayal kırıklıklarını ve kızgınlıklarını duygularını ifade ederek ve iletişim kurarak dışa vuruyorlar.
Öfke nöbetlerinin çocuğun karnının aç olması, yorgun olması, ailesi veya arkadaşları tarafından hayal kırıklığına uğratılmış olması veya duygularını kontrol etme becerisinin henüz zayıf olması gibi çeşitli sebepleri olabiliyor. Bunun dışında, ebeveynlerinin dikkatini çekmek istemesi, istediği bir şeye ulaşmak istemesi veya kendinden istenen bir şeyi yapmak istememesi de öfke nöbetlerine sebep olabiliyor. Öfke nöbetleri gelişimsel olarak normal karşılansa da sıklığına ve şiddetine bağlı olarak psikolojik bir rahatsızlık boyutuna ulaşabiliyorlar. Ancak bu durum çocuklarda sık bir şekilde gözlemlenmiyor. “Normal olmayan” öfke nöbetleri olarak adlandırılan bu durum 15 dakikadan daha uzun süren, günde en az beş kez görülebilen nöbetleri kapsıyor. Bu öfke nöbetlerinde çocuk hem kendisine hem de çevresindeki eşyalara fiziksel olarak zarar verebiliyor. Bu tip öfke nöbetleri çocukların uyku problemleri yaşamasına da sebep olabiliyor.
Peki öfke nöbetleri esnasında çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz? Çocuğunuz öfkeyle ağlıyor veya bağırıyorsa sesinizi yükseltmek ve gerilimi artırmak yerine çocuğunuza sakinleşmesi için birkaç dakika verebilirsiniz. Bu durumda dikkat edilmesi gereken şeylerin başında çocuğun öfke nöbeti esnasında çevresine veya kendisine zarar verip vermediğini ve tehlike altında olup olmadığını kontrol etmek geliyor. Çocuklar kendisinden istenen bir şeyi yapmamak için de öfke nöbetleri geçirebiliyor. Bu sebeple ebeveynlerin öfke nöbetleri esnasında çocuklardan istemedikleri bir şeyi yapmalarını talep etmemeleri öneriliyor. Örneğin, öfke nöbeti geçiren bir çocuktan ısrarla yatağına gidip uyumasını istemek, çocuğun agresif davranışlarının artmasına sebep olabiliyor.
Çocuğunuz çok sık öfke nöbetleri geçiriyorsa, ona düzenli bir günlük rutin oluşturmak öfke davranışlarının azalmasına yardımcı oluyor. Çünkü çocuğun yapacağı aktivitelerin farkında olması kendisini hazır hissetmesini sağlıyor. Örneğin, oyun saatinden sonra yemek saatinin geleceğini bilmek çocuğun bu geçişi daha sakin bir şekilde yapabilmesini sağlıyor. Ayrıca öfke nöbetleri çocuk aç veya yorgun olduğunda tetiklenebileceği için çocuğun karnını vaktinde doyurabileceği ve uykusunu zamanında alabileceği bir düzen yardımcı olabiliyor. Bununla birlikte, öfke nöbetlerinin kaynağı olabilecek bir diğer önemli etken ise çocukların hayal kırıklığı yaşamaları oluyor. Örneğin, ebeveynlerin çocuklarını evde bazı eşyalara dokunmamaları konusunda sürekli uyarmaları onlarda hayal kırıklığı yaratabiliyor ve duygularını öfke nöbetleri yoluyla ifade etmelerine yol açabiliyor. Bu sebeple ev ortamında çocuğunuzun yaşına uygun oynayabileceği güvenli alanlar yaratmak faydalı olabilir.
Çocuğunuzla duygularını konuşmak ve kendini ifade etmesine imkan tanımak çok önemli. Çocuğunuz iletişim kuracak yaşa geldiğinde onu neyin öfkelendirdiğini sorarak duygu paylaşımı yapmasına yardımcı olmak, çocuğun duygularını tanımasına ve öfke nöbetleri ile kendini ifade etmektense iletişim kurarak problemleri dile getirmeyi öğrenmesine yardımcı olabilir.
Normal dışı öfke nöbetleri olarak bahsettiğimiz durumlarda çocuğunuz özellikle 5 yaşından büyükse ve kendisine zarar verdiği nöbetler geçiriyorsa bir uzmandan destek almak daha sağlıklı bir seçenek olabilir.