Uluslararası Dinleme Derneği dinleme eylemini"sözlü veya sözsüz mesajları alma, anlama ve o mesajlara karşılık verme süreci"olarak tanımlıyor. Aktif dinleme eylemi ise "karşıdaki kişinin anlaşıldığını ve düşüncelerine değer verildiğini hissedebilmesi için dikkatlice dinlemeyi ve empatik olarak yanıt vermeyi içeren terapötik bir mikro beceri" olarak tanımlanmış.
Her ilişki bir tanışma anı ile başlıyor ve tanışma anları ilişkinin geleceği hakkında büyük söz sahibi. Tanıştıkları ilk andan itibaren bireyler, birbirlerinin ilişki içerisinde yapabileceği potansiyel davranışları tahmin etme eğiliminde oluyorlar. Aslında başlamak üzere olan ilişkinin kendilerine getirilerini veya götürülerini öngörebilmek için adeta veri topluyorlar. İlk izlenimler, tarafların ilişkiye devam edip etmeme konusundaki motivasyonlarını belirliyor. Çalışmalar, aktif dinleyicilerle tanışan insanların ilk izlenimlerinin olumlu yönde olduğunu gösteriyor.
İlk izlenimlerden sonra ilişkilerin sağlıklı bir şekilde sürebilmesi için dinleyebilmek, konuşabilmek kadar büyük önem taşıyor. Araştırmalar aktif dinleme metodunun ilişkilerde problem çözücü bir rol oynadığını, ilişkinin sabit ve kalıcı olacağı hakkında fikir verdiğini ve sağlıklı tartışmalara temel oluşturduğunu gösteriyor. Bireylerin ilişki içerisinde anlaşıldıklarını hissetmeleri, partnerler arasında bağlayıcı bir rol oynuyor.Araştırmalara göreaktif dinlemenin etkin olduğu ilişkilerde partnerler birbirlerinin bakış açısını daha rahatça anlayabiliyor. Aktif dinleme, partnerlerin birbirlerine duyduğu güveni artırıyor ve konuşan kişinin empatiyle desteklenmesini ve kendini rahatça açabilmesini sağlıyor. Sık kullanılan aktif dinleme teknikleri ise şöyle:
-Açıklık getirin. Karşınızdaki kişi konuşmayı bitirdiğinde onu doğru anladığınızı teyit etmeniz konuşmanın sağlıklı devam etmesi için büyük önem taşıyor."Anladığım kadarıyla … diyorsunuz."
- Bölmeyin. Birini dinlerken iç sesinizi susturun, hayal kurmayın ve telefon gibi dış etkenlerden uzaklaşın.
- Sorular sorun. Soracaklarınız karşınızdaki kişiyi konuşmanın devamı için motive edici nitelikte olsun. Karşınızdaki kişinin ne "kastettiğini" yorumlamayın.
- Cesaretlendirin. Soracağınız sorular veya yapacağınız yorumlar açık uçlu cevaplara müsait olsun. Evet/hayır cevapları olan sorular sorduğunuzda sohbetin ilerleyişini zorlaştırmış, kesilmesine olanak sağlamış olursunuz.
- Empati yapın. Size yöneltilen duyguları sorgulamak, temellendirmek veya savunmaya geçmek yerine o duygunun nereden geldiğini anlamaya çalışın. Kendinizi o kişinin yerine koyup sizin ne hissedebileceğinizi düşünmek yerine hissedilen duyguyu kabullenin. Örneğin öfkeyle karşı karşıyaysanız"Bu durumun öfkeye yol açabileceğini anlayabiliyorum."demeniz olumlu bir adım olacaktır.
- Jest ve mimikleri konuşmanıza dahil edin. Konuşmacının hareketlerini, bakışlarını, ses tonunu gözlemleyin. Göz temasını kesmeyin ve kafa sallayarak takip ettiğiniz geri bildirimini verin. Konuşan kişiye dönük, açık ve rahat bir pozisyonda dinleyin. Verdiğiniz tepkilerin farkında olun. İğrenme, hoşnutsuzluk gibi geri bildirimler vermemeye özen gösterin.
- Yargılamayın. Dinlerken birazdan sunacağınız karşı argümanları üretmeye çalışmak yerine tam zıttı fikirde olsanız bile duruma karşınızdaki insanın perspektifinden bakmayı deneyimleyin. İnsanların düşünce yapılarını anlayabildiğinizde farklı fikirlerin ne kadar zenginlik kattıklarını göreceksiniz!
- Tavsiye vermekten kaçının. İnsanlar tavsiye verilmesinden büyük oranda hoşnutsuzluk duyuyorlar. Kısa süre içerisinde tavsiye vermeniz karşı tarafı daha fazla dinlemek istemediğiniz mesajını da verebiliyor. Ancak iki taraf da dinlenmiş, anlaşılmış ve aksiyon almaya hazır hissettiğinde tavsiye kısmına geçebilirsiniz.
- Konuşma sıranızı bekleyin. Karşınızdaki kişi konuşmasını bitirdikten sonra kendisinden fikrinizi belirtmenizi istediği konusunda onay alın. Fikirlerinizi belirtirken ben dili kullanmaya özen gösterin. "... yapmaman beni üzüyor." yerine "... gerçekleşmediğinde üzgün hissediyorum." demenizin etkisi göründüğünden çok daha büyük.
Bu maddeleri hayatınıza dahil edebilmek için çevrenizi gözlemleyebilir, insanların aktif dinleyiciler olup olmadığını test edebilirsiniz. Başka insanların dinleme yöntemlerinin sizin üzerinizde yarattığı etkiyi gözlemleyebildiğinizde bir konuşmadan beklentilerinizi net olarak görebiliyor durumda olacaksınız!
