Partner Seçimi: O İnsanı Nasıl Seçiyoruz?

Orhun Ogün Yücel

Orhun Ogün Yücel

Partner Seçimi: O İnsanı Nasıl Seçiyoruz?

The Sunbathers - Henry Scott Tuke

The Sunbathers - Henry Scott Tuke

Partnerlerimiz veya flörtleşip partner olmadığımız kişiler sadece bir tesadüf sonucu yollarımızın kesiştiği ve şans eseri tanışmış bulunduğumuz insanlar mı yoksa kaderin karşımıza çıkardığı ruh eşlerimiz mi? Hepimiz hayat hikayemizin ve hayatımıza dokunan insanların biricik ve eşsiz olduklarına inanmak istesek de hepimizin ilişkilerini aynı şekilde etkileyen bazı ortak etmenler bulunuyor.
relate-banner

Partner seçimimiz, sadece mutluluğumuzu değil iş verimliliğimizi veya ne kadar yaşayacağımızı bile etkiliyor. Milyonlarca potansiyel partner içinden "o" insanı nasıl buluyoruz ve bu sürecin ne kadarı içgüdüsel, ne kadarı tesadüfi gerçekleşiyor? Bu süreci giderek daralan dört aşamada incelemek mümkün:

  1. Kim erişilebilir?
  2. Kimi çekici buluyoruz?
  3. Kim ilgili ve ulaşılabilir?
  4. O kişi kim?
Başlamadan önce bu konuda yapılmış olan araştırmaların büyük bir bölümünün heteroseksüel çiftlerle yapıldığını belirtmek istiyoruz ancak zaten sahip olduğumuz bulgular gösteriyor ki cinsel yönelim farklılıkları insanların aşkı nasıl yaşadıklarını veya partnerlerini nasıl seçtiklerini pek değiştirmiyor.

İdeal sevgili, bizimle aynı şehirde ya da dünyanın öbür ucunda olabilir ancak tanışamadıktan sonra bunun hiçbir önemi bulunmuyor. Her ne kadar bu fiziksel ulaşılabilirliğin önemli olduğunu bilsek de yine de üzerinde yeterince durmuyoruz. Sevgilinizin bir ünlüyü beğenmesinden çok da rahatsız olmazsınız ancak aynı ünlü gelip karşı dairenize taşındığında bu rahatsızlık artacaktır. Çünkü fiziksel olarak yakın olmak insanların birbiriyle etkileşime geçebilme ihtimalini arttırıyor. Yine de sevgilisi olan birine partnerini nasıl seçtiğini sorduğunuzda muhtemelen size sebep olarak fiziksel olarak çok yakın olmalarını söylemeyecektir. Fakat fiziksel olarak yakın olmak aslında ilişki kurmamız üzerinde çok güçlü bir etkiye sahip. 2006 yılında yürütülen bir araştırmada öğrencilerin bir eğitim yılı boyunca attıkları e-postalar inceleniyor. Sonuçlara göre, ortak bir ders almak, birbiriyle tek bir ortak arkadaşı dahi olmayan insanların karşılıklı iletişime geçme ihtimalini 140 kat arttırıyor. Ortak arkadaşlar olduğunda bile beraber bir ders almak kişilerin tanışma ihtimalinin üç kat artmasına sebep oluyor. Hatta, sınıflarda oturma yeri gibi yüzeyde önemsiz ve küçük gözüken değişiklikler yapmak bile dönem sonunda kurulan arkadaşlıkları etkiliyor.

Teknolojinin gelişmesi ve internetin yaygınlaşması ulaşılabilirliğin fiziksel duvarlarının yıkılmasını sağlamış olsa da internette kapladığımız yer bu ulaşılabilirliği sınırlandırıyor. Amerika'da ülke genelinde yapılan bir araştırmaya göre internet üzerinden tanışmak, heteroseksüel çiftler için arkadaşlar aracılığıyla tanışmanın ardından ikinci sırada gelirken homoseksüel çiftler için büyük bir farkla birinci sırada yer alıyor. Fiziksel ulaşılabilirlik için sosyal ağlardaki yakınlık da önem taşıyor. İnsanlar potansiyel partnerlerine aile, arkadaş gibi ortak tanıdıkları aracılığıyla da ulaşabiliyorlar. 1980 yılında yayınlanan ve üç ayrı küçük sosyal ağda (kilise, kafe ve fabrika) yapılan uzun süreli bir araştırmada, üç ortamda da ortak bir tanıdığı olan insanların tanışma ihtimalinin oldukça arttığı bulunuyor.

Yollarımızın kesiştiği bu daha küçük insan havuzunun da ancak belli bir bölümünü diğerlerine kıyasla daha çekici buluyoruz. Bu çekiciliği sağlayan faktörlerden benzerlik ve aşinalığın, fiziksel ulaşılabilirlikle ilişkili olduğunu söyleyebiliyoruz. Partnerlerin birçok konuda birbirlerine benzemeye yatkın olduğunu biliyoruz. Bunun başlıca sebebi ise insanların kendilerine benzer olduğunu düşündükleri insanları daha çekici bulması oluyor. Araştırmalar gösteriyor ki hem heteroseksüel hem de homoseksüel bireyler yaş, eğitim, din, politik görüş ve finansal durum açısından kendilerine benzer insanları tercih ediyorlar. Ancak benzerliğin önemi konusundaki araştırmalar algılanan benzerliğin objektif benzerlikten daha önemli olduğunu gösteriyor. Başka bir deyişle, aslında bireylerin partnerleriyle benzer olduklarını düşünmeleri ilişki kurma sürecinde benzer olmalarından daha önemli bir hale geliyor.

Aynı şekilde, aşinalığın da çekicilik için çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. O kadar ki insanlar laboratuvar ortamında sadece milisaniyeler için gösterilen yüzlerin sahiplerini bile sevmeye daha yatkın oluyorlar. Fakat aşinalığın etkisinin çift taraflı olduğunu söyleyebiliriz yani aşinalık olumlu duyguları arttırdığı kadar olumsuz duyguları da arttırabiliyor. Birçok ayrı kültürde yapılan araştırmalar gösteriyor ki hem heteroseksüel hem de homoseksüel bireyler güvenilir, nazik ve sıcakkanlı insanları daha çekici buluyor. Karakterle ilgili bu gözlemlerimizi ise insanların yüzüne baktığımız ilk saniyede dahi yapabiliyoruz.

Çekici bulduğumuz insanları belirledikten sonraki adım kimin hislerimize karşılık verdiğini bulmak oluyor. Diğer bütün parametreler eşit tutulduğunda bireyler hislerine karşılık verdiğini düşündükleri insanları daha çekici buluyorlar. Bu karşılık ise insanları reddedilmenin sebep olduğu duygusal acıdan koruyor. Fakat bu karşılık hissi çekici olsa da seçici olmak da önemli bir rol oynuyor, yani zoru oynamak bireyi ulaşması imkansıza dönüştürmediği sürece işe yarayabiliyor.

Bireylerin aradığını iddia ettikleri özellikler çoğu zaman partnerlerinin özellikleriyle tamamen örtüşmüyor. Burada ise tutulmanın etkileri devreye giriyor. Bu etkiler bireyin odağının tek bir kişide toplanabilmesini ve diğer potansiyel adayları göz ardı edebilmesini sağlıyor. Ancak bireyin sosyal çevresinin ilişkisini onaylamaması bu odağın dağılmasına sebep olabiliyor. Hatta sosyal çevreleri tarafından onaylanan ve desteklenen ilişkilerde bulunan insanların ilişki memnuniyetleri ve ilişkiye olan bağlılıkları çok daha fazla oluyor. Tam tersi şekilde, sosyal çevrenin onaylamadığı ilişkiler de bundan olumsuz etkilenebiliyor. Burada bireylerin çevrelerindeki insanların görüşlerine ne kadar önem verdiği büyük bir rol oynuyor.

Milyonlarca insan içinden birini seçmek aslında hiç kolay bir iş değil ancak işin büyük bir bölümünü aslında çevremiz, bilinçdışı süreçlerimiz ve yaşamayı seçtiklerimizle farkında olmadan yapıyoruz. Bu süreçte yaptıklarımız ve yaşadıklarımız cinsiyetimize, içinde bulunduğumuz kültüre veya cinsel yönelimimize bağlı olarak çok büyük bir farklılık göstermiyor.

[1] Gunaydin, G., Selcuk, E., & Hazan, C. (2013). Finding the One: A Process Model of Human Mate Selection. In C. Hazan & M. Campa (Eds.), Human bonding: The science of affectional ties (pp. 103-131). New York, NY: Guilford Press.
[2] Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2001). Emotions, social relationships, and health. New York, NY: Oxford University Press.
[3] Selcuk, E., & Ong, A. D. (2013). Perceived partner responsiveness moderates the association between received emotional support and all-cause mortality. Health Psychology, 32(2), 231.
[4] Felmlee, D., Orzechowicz, D., & Fortes, C. (2010). Fairy tales: Attraction and stereotypes in same-gender relationships. Sex Roles, 62, 226-240.
[5] Peplau, L. A., & Fingerhut, A. W. (2007). The close relationships of lesbians and gay men. Annual Review of Psychology, 58, 405-424.
[6] Kossinets, G., & Watts, D. J. (2006). Empirical analysis of an evolving social network. Science, 311, 88-90.
[7] Back, M. D., Schmukle, S. C., & Egloff, B. (2011). A closer look at first sight: Social relations lens model analyses of personality and interpersonal attraction at zero acquaintance. European Journal of Personality, 25, 225-238.
[8] Rosenfeld, M. J., & Thomas, R. J. (2012). Searching for a mate: The rise of the Internet as a social intermediary. American Sociological Review, 77(4), 523-547.
[9] Hammer, M. (1980). Predictability of social connections over time. Social Networks, 2, 165-80.
[10] Buston, P. M., & Emlen, S. T. (2003). Cognitive processes underlying human mate choice: the relationship between self-perception and mate preference in Western society. Proceedings of the National Academy of Sciences, 100, 8805-8810.
[11] Hitsch, G. J., Hortaçsu, A., & Ariely, D. (2010). What makes you click: An empirical analysis of online dating. American Economic Review, 100, 130-163.
[12] Leskovec, J., & Horvitz, E. (2007). Worldwide buzz: Planetary-scale views on an instant-messaging network. Microsoft Research Technical Report MSR-TR-2006-186. Retrieved April 7, 2019, from http://research.microsoft.com/en-us/um/people/horvitz/msn-paper.pdf
[13] Mayer, A., & Puller, S. (2008). The old boy (and girl) network: Social network formation on university campuses. Journal of Public Economics, 92, 329-347.
[14] Selfhout, M., Denissen, J., Branje, S., & Meeus, W. (2009). In the eye of the beholder: Perceived, actual, and peer-rated similarity in personality, communication, and friendship intensity during the acquaintanceship process. Journal of Personality and Social Psychology, 96, 1152-1165.
[15] Bornstein, R. F., Leone, D. R., & Galley, D. J. (1987). The generalizability of subliminal mere exposure effects: Influence of stimuli perceived without awareness on social behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 1070-1079.
[16] Willis, J., & Todorov, A. (2006). First impressions: Making up your mind after a 100-ms exposure to a face. Psychological Science, 17, 592-598.
[17] Williams, K. D., & Nida, S. A. (2011). Ostracism: Consequences and coping. Current Directions in Psychological Science, 20, 71-75.
[18] Eastwick, P.W., & Finkel, E.J. (2008). Sex differences in mate preferences revisited: Do people know what they initially desire in a romantic partner? Journal of Personality and Social Psychology, 94, 245-264.
[19] Tennov, D. (1979). Love and limerence. The experience of being in love. New York: Stein and Day.
[20] Etcheverry, P. E., & Agnew, C. R. (2004). Subjective norms and the prediction of romantic relationship state and fate. Personal Relationships, 11, 409-428.

Benzer yazılar

Raımundo de Madrazo y Garreta, Masqueraders

“Hadi Beni Güldür Biraz!”

Araştırmalar mizahın partner seçiminde yer alan faktörlerden biri olduğunu gösteriyor. İyi bir mizah anlayışına sahip olmak, insanları daha çekici kılıyor
Bombay Sapphire - Holly Warburton

Romantik İlişkilerde Hayal Kırıklığı

“Gerçek yüzünü nasıl daha önce görmedim? Ben bu insana mı aşık olmuşum?” cümleleri tanıdık geliyor mu? İlişkilerde yaşadığımız hayal kırıklığını ele aldık.
Front Seat Romance - Joseph Lorusso

Mizahın İlişkideki Yeri

Gerçekten bizi güldüren insanlardan mı hoşlanırız? Mizahın farklı türleri neler? Birlikte gülebilmek ilişkileri nasıl etkiler? Cevapları yazımızda!
İsimsiz- Anne-Sophie Tschiegg

Bir İnsanı Çekici Kılan Nedir?

Bir insandan etkilenmemizde birçok farklı sebep rol oynayabiliyor. Bir insana bakıp “Ne kadar çekici!” dememizi sağlayan özellikler neler?
Memories Smell Like Flowers - Ivan Alifan

Çekici Olmanın Kokumuzla Bir İlgisi Var!

Daha önce birilerini yalnızca kokusu sebebiyle çekici bulduğunuzu hissettiniz mi? Nedenini bu yazıdan öğrenebilirsiniz!
No Name - Carol Marine

Ayrı Dünyaların İnsanları Bir İlişkide Mutlu Olabilirler mi?

Partnerlerin benzerlik ve farklılıklarının, ilişkileri üzerinde olumlu ya da olumsuz etkileri olabiliyor. Bu etkiler neye göre değişiyor?
Femina

Teknoloji ve Çocuklar - Yanlış Bilinenler

Günümüz çocukları teknolojiyle fazlasıyla haşır neşir durumda. Peki bu durum gerçekten de sosyal etkileşimlerini azaltıyor mu?
Nguyen Thanh Binh, 1954

Hamilelik Sonrası Depresyon Yaşamam Benim Suçum Mu?

Hamilelik sonrası kadınlar depresyon semptomları gösterebiliyorlar. Peki bu durum anne ve bebek arasında oluşacak bağı ne şekilde etkiler?
Virgin and Child with Saint Catherine of Alexandria- Anthony van Dyck (1630)

Doğum Sonrası Depresyonu Yaşayan Partnere Destek Olma

Depresyonda olan birisiyle yaşamak zor olabiliyor, hele de evde bebek varsa. İşte doğum sonrası depresyondaki birine destek olmanın yolları!
Woodstock Festivali, 1969

Rock Klasikleriyle Tutulmanın Semptomları

Hepimizin en az bir kez dinlediği o şarkılara bir de tutulmanın penceresinden bakın. Aşık olma deneyiminize eşlik edecek şarkılar bu yazıda!

footer