Kıskançlık ve İmrenmenin Farkı

yer tutucu

Berk Bilmez

Kıskançlık ve İmrenmenin Farkı

Envy and Jealousy - Harry Weisburd

Envy and Jealousy - Harry Weisburd

Kıskançlık, yakın ilişkileri var olan veya potansiyel tehditlere karşı korumak amacıyla duyulan karmaşık duygular bütünü olarak tanımlanıyor. İmrenme veya diğer adıyla haset ise kişinin sahip olduğu nitelik, başarı ve maddi olanakları başkalarıyla karşılaştırması ve diğer insanların sahip olduklarına sahip olmayı istemesi sonucunda ortaya çıkıyor.
relate-banner

Değer verilen bir ilişkinin tehlike altında olduğu düşünüldüğünde kıskançlık duygusu ortaya çıkıyor. Kıskançlık, algılanan tehditlere karşı verilen ve koruma amacı güden bir duygu olması sebebiyle imrenmeden ayrılıyor. İmrenme, kişinin sahip olmadığı bir şeyi istemesi durumu iken kıskançlık, bireyin halihazırda sahip olduğu bir şeyi koruma ve kaybetmeme amacı gütmesine işaret ediyor. Kıskançlık ve imrenme arasındaki temel farklardan birini de etkileşime girilen kişi sayısı oluşturuyor. İmrenme genellikle iki kişi arasında gerçekleşiyor. Kıskanma ise en az üç veya daha fazla kişiyi içeriyor. İmrenmenin odak noktasında bir nesne ya da özellik bulunuyor. Örneğin; kişi karşısındaki insanın burnunun güzelliğine, işinde terfi almasına veya aldığı yeni ayakkabıya imrenebilir. Bu gibi durumlarda "yeni aldığı ayakkabıyı çok kıskandım" demenin aslında bilimsel bir temeli bulunmuyor. Çünkü kişi bu durumlarda kıskançlık değil, imrenme duyuyor. Bir duygu durumunu kıskançlık olarak niteleyebilmek için daha önce de bahsettiğimiz gibi var olan bir ilişkiyi tehdit eden üçüncü bir kişi olması gerekiyor.

Bryson, kıskançlık ve imrenme arasındaki farkı birey-eş-rakip (üçüncü bir kişi veya obje) üçlüsü ile örneklendiriyor. Bireyin eşi ile ilişkisinin, eşinin rakip ile geliştirdiği ya da geliştirebileceği varsayılan bir ilişki sebebiyle tehlikeye girebileceği korkusu kıskançlığı yaratıyor. Birey, rakibinin bir özelliğine sahip olmak istiyorsa (mesela göz rengi) bu imrenmeyi gösteriyor. Eşi ile rakip arasında bir ilişki varsa bireyin rakibin yerini alma ya da ikisi arasındaki ilişkiyi bozma yönündeki çabaları ve duygusu da yine imrenme olarak adlandırılıyor. Günlük dilde bu durumu her ne kadar kıskançlık olarak adlandırsak da bahsi geçen durum esasen imrenmeye örnek oluşturuyor.

Kıskançlıkla imrenme arasındaki fark, kıskançlığın daha güçlü bir duygu olduğunu gösteriyor. Kıskançlık imrenmeye kıyasla daha çok nefret duygusu barındırıyor. İmrenmenin daha az nefret içermesine kişinin zaten kendisinde var olmayan bir şeyi istemesi sebep oluyor. İmrenme durumunda kişide, kendi sahip olmak istediği şeye başkasının sahip olmasının yarattığı mutsuzluk hissi bulunuyor. Bu mutsuzluk hissinin doğurduğu öfke, nefretten ziyade üzüntü duygusu yaratıyor. Diğer yandan kıskançlıkta kişinin kendi sahip olduğuna diğerinin sahip ol(a)maması isteği bulunuyor. Bu yüzden kıskançlık kişide kuşku, kaygı ve güvensizlik doğurabiliyor. Bu duyguların oluşturduğu öfke, kaybetme korkusuyla birleşince nefret duygusunu daha kolay yaratıyor.

Yapılan araştırmalar kıskançlıkla imrenmenin farklı duygulara yol açtığını kanıtlayan pek çok bulgu sunuyor. Örneğin; Parrott ve Smith yürüttükleri çalışma sonucunda kıskançlığın yalnızlık, aldatılmışlık, korku ve kuşku; imrenmenin ise daha çok suçluluk, utanç, bastırma ve özlem gibi duyguları beraberinde getirdiğini buluyorlar.

Sonuç olarak kıskançlık ve imrenmenin oluşması için gerekenler ve her iki durumun yaşattıkları pek çok aşamada birbirinden ayrılıyor. Günlük dildeki kullanımın aksine, bir duruma kıskanma diyebilmemiz için var olan bir ilişkiyi tehdit eden üçüncü bir kişi olması gerekiyor. Kıskanma duygusu, imrenmeden daha yoğun bir duygusal durum yaşatıyor.

[1] Pines, A.M. (1998). Romantic Jealousy: Causes, symptoms, cures. NY: Routledge
[2] Pines, A.M., & Aronson, E. (1980). The jeolousy question scale. Psychological Reports, 50, 1143-1147
[3] Brehm, S.S. (1992). Intimate Relationships. NY:McGraw Hill.
[4] Salovey, P. & Rodin, J. (1989). Envy and jealousy in close relationships. C.Hendrick (Eds), Close Relationships, p. 221-247
[5] Salovey, P., & Rodin, J. (1986). The differentiation of social-comparison jealousy and romantic jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 50(6), 1100-1112.
[6] Parrott, W. G., & Smith, R. H. (1993). Distinguishing the experiences of envy and jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 64(6), 906-920. https://doi.org/10.1037/0022-3514.64.6.906

Benzer yazılar

Domenico Ronca – Jealousy

Kıskançlık romantik ilişkiler için sağlıklı olabilir mi?

Kıskançlık doğru zamanda ortaya çıktığında ve doğru yönetildiğinde romantik ilişkilerimizdeki tatmini, güveni ve bağlılığı artırabiliyor.

Yoğun Hissedilen Duygularla Nasıl Baş Edilebilir?

Yoğun duygular aniden zihninize üşüşünce durup kendi içsel kaynaklarınıza göz atmaya ne dersiniz?
burn with desire - Billy Dinh (2020)

Terapiye Gitmeniz Gerektiğini Gösteren 9 İşaret

Terapiye gitmeli miyim? Ne zaman terapiye başlamalıyım? Bu soruları bazen hepimiz kendimize soruyoruz. Cevap bulmanıza yardımcı olacak işaretleri yazdık!

Duygusal Olarak Ne Kadar Olgunsunuz?

‘‘Ona hem çok kızgınım hem de onu çok özlüyorum.’’ Kendinizi birbiriyle çatışan duygular içerisinde buluyor musunuz?
Two Friends - Salman Toor

Bir Taraf Her Zaman Daha mı Çok Sever?

İki taraf da eşit sevebilir, kıskanabilir ve sevgi gösterebilir mi? Daha çok sevilmek mi daha çok sevmek mi iyi? Bağlanma stillerimiz bu konuda ne söylüyor?
Carol in Love - Orchidof Antinous

Seks Bağımlılığı

Aktif bir cinsel hayat seks bağımlılığı anlamına gelmiyor. Dikkat edilmesi gereken nokta: Cinsel hayat sosyal hayatı olumsuz etkiliyor mu?
Viktoria Sorochinski - Silent Dialogs

Kıskançlık Duygusunun Yol Açtığı Sağlıksız Davranışlar

Hepimiz zaman zaman partnerimizi kıskanabiliyoruz. Acaba kıskançlıktan dolayı sergilediğimiz sağlıksız davranışlar neler?
Briony May Smith

Sıcaktan Etkilenen Hayvanlara Çocuklarla Birlikte Destek Olmak

Sıcak yaz günleri sadece bizi değil aynı zamanda hayvanları da etkiliyor. İşte, bu günlerde zorlanan hayvan dostlarımıza yardım ederken çocuğunuzun size eşlik etmesini sağlayacak dört öneri!
Unknown

Akran Grupları Tarafından Reddedilen Çocuklar ve Akran Kıskançlığı

Küçükken hiç akranlarınız tarafından reddedildiğiniz, arkadaş gruplarından dışlandığınız oldu mu? Peki bu tarz durumlarda ne hissederiz?

İlişkiniz uzun süreli olacak mı?

İlişkinizin uzun süreceğine dair işaretler olabilir mi? Sağlıklı bir ilişki hangi unsurları içerir? Neleri göz önünde bulundurmalısınız?

footer