Sosyal Dışlanmayla Nasıl Başa Çıkabiliriz?

Orhun Ogün Yücel

Orhun Ogün Yücel

Sosyal Dışlanmayla Nasıl Başa Çıkabiliriz?

Landscape San Sebastian - Joaquín Sorolla y Bastida

Landscape San Sebastian - Joaquín Sorolla y Bastida

Reddedilmiş ya da dışlanmış hissettiğimizde hayatımızda tutunacak bir dal aramak neredeyse refleksif bir tepki. Peki, bu tepkinin dışlanma tecrübemize olumlu ya da olumsuz bir etkisi var mı? Dışlanmanın kendimizi değersiz hissetmek gibi etkilerini bize değer verdiğini bildiğimiz insanların varlığıyla giderebiliyoruz. Peki ya çevremizde bize destek olabilecek herhangi bir insan yoksa?
relate-banner

İnsanın kendisini hiçbir yere ait hissedemediği anlar için en iyi çözüm yöntemi, tekrar sosyal kabul ve bağlanma sağlamak oluyor. Güncel araştırmalar, insanlar aidiyet ihtiyaçlarını karşılayamadıklarında davranışlarının otomatik ve kontrolsüz bir şekilde değiştiğine işaret ediyor. İnsanlar, özellikle dışlanma sonrası zarar görmüş bağları tamir edebileceklerine inanıyorlarsa karşılarındakinin davranışlarını taklit ediyor ve bunu farkında bile olmadan yapıyor. Aynı şekilde, dışlanan bireylerin dayanışmaya ve uyumluluğa meyilliliğinin artması da anlık bir tepki olarak kendini gösteriyor. Örneğin, bir top atma oyununda dışlanan bireylerin tekrar gruba dahil olabilmek için daha fazla çabalamaya başladığı gözlemleniyor. Ancak, bütün bu yöntemler bireyler tekrar dahil olabileceklerini düşündüklerinde gözlemleniyor. Maalesef ki, bu şansa her zaman sahip olamıyoruz.

Annesini kaybetmiş bir çocuğun annesi kokan bir tişörtle uyuması elle tutulur sosyal sembollerin gücüne işaret ediyor. Dışlanmak ya da soyutlanmak kaçınılmaz hale geldiğinde bir nevi "sosyal atıştırmalık" adını verebileceğimiz davranışlar sayesinde bununla baş etmeye çalışıyoruz. Bu sosyal atıştırmalık adını verdiğimiz davranışlar sosyal açlığımıza veya aidiyet ihtiyacımıza kalıcı çözüm sağlayamasa da sağlıklı bir sosyal çevreye dönüşümde bir tampon bölge görevi görüyor. Yetişkinler için de bir nişan yüzüğü ya da tatilde alınmış bir hediye bile bu bağlanma ihtiyacını güçlü bir şekilde karşılayabiliyor. İnsanlar yalnız hissedip de elle tutulur bir hatıra bulamadıklarında ise eski mesajları tekrar okuyarak, sevdiklerinin fotoğraflarına bakarak ve onları düşünerek hisleriyle baş ediyorlar.

Bütün bu "sosyal atıştırmalık" davranışları içinde en çok görülen ise sevdiklerinin fotoğraflarına bakmak. Amerika genelinde yapılan araştırmalar gösteriyor ki; yetişkinlerin %85'i cüzdanlarında, çantalarında veya çalışma masalarında sevdiklerinin resimlerini bulunduruyorlar ve bu hatırlatıcılar çalışanlara destek hissi ya da daha yüksek verimlilik sağlayarak iyi geliyor. Hatta, fotoğrafların sosyal bağlara olan etkisi o kadar derin ki insanlara bir yabancıyla olan bir resimlerini vermek karşılıklı yakınlık hissi uyandırmaya yetiyor.

Bunun yanı sıra, sevdiğimiz insanlarla paylaştığımız olumlu bir hatırayı düşünmek de sosyal dışlanma durumlarında ortaya çıkan saldırganlık eğilimini azaltabiliyor. Sevdiğimiz insanlarla hatıralarımızı düşünmek, onlarla olan fotoğraflarımıza bakmak gibi kötü durumlarla başa çıkma gücümüzü arttırıyor.

Peki şahsen tanımadığımız ama aslında tanıyor gibi hissettiğimiz ünlülerin bize böyle durumlarda bir yararı olabilir mi? Parasosyal ilişkiler, insanların ünlüler, televizyon ve internet figürleriyle kurdukları tek taraflı bağları kapsıyor ve herhangi bir televizyon dizisine ya da ünlüye ilgi duymaktan çok daha öteye gidiyor. Bu bağları kuran insanlar televizyon karakterlerinin kendilerine yoldaşlık ettiğini ve seslerini duymaktan dahi mutlu olduklarını belirtiyor. Bu tip ilişkiler kuran insanlar genelde utangaç oluyor ve ilişkilerinde kaygılı bağlanıyor. Aynı şekilde utangaçlık seviyesi ve hissedilen aidiyet ihtiyacı arttıkça bağ kurulan karakterlerden beklenen gerçekçilik seviyesi azalıyor. Yani, bir çizgi film karakteriyle sadece aidiyet ihtiyacı yüksek bireyler bağ kurabilirken bir insanın canlandırdığı bir televizyon karakteriyle ise herhangi bir insan bağ kurabiliyor. Bu konuda yapılan bir araştırma evrimin bizi televizyon ve gerçek hayattaki sosyal etkileşimleri ayırmaya hazırlamamasından dolayı, parasosyal ilişkilerin aynı arkadaşlık ilişkileri gibi tecrübe edildiğini öne sürüyor. Öyle görünüyor ki parasosyal ilişkiler sosyal ve psikolojik olarak soyutlanmış insanlar için tek taraflı da olsa bir ilişki kurma fırsatı sağlıyor. Ancak, bütün bu parasosyal ilişkilerin toplumdan soyutlanmış bir bireyin sosyal açlığını doyurabilecek kadar iyi bir koruma sağlayıp sağlayamadığını hala tam olarak bilemiyoruz.

Gerçek olsun ya da olmasın geçmişteki olumlu sosyal tecrübelerimiz ve hatıralarımız, dışlanma ve reddedilme anlarımızda bize yardımcı oluyor. Bu yüzden, siz de zor anlarınızda size ne kadar değerli olduğunuzu hatırlatmaları için elinizden geldiğince sevdiklerinizin resimlerini beraberinizde taşıyabilir ya da hiç olmazsa stresli anlarınızda sevdiklerinizle yaşadığınız güzel hatıraları hatırlamaya çalışabilirsiniz.

[1] Pickett, C. L., Gardner, W. L., & Knowles, M. (2004). Getting a cue: The need to belong and enhanced sensitivity to social cues. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(9), 1095-1107.
[2] Williams, K. D., & Zadro, L. (2005). Ostracism: The indiscriminate early detection system. In K. D. Williams, J. P. Forgas, & W. von Hippel (Eds.), The social outcast: Ostracism, social exclusion, rejection, and bullying. New York: The Psychology Press.
[3] Lakin, J. L., Chartrand, T. L., & Arkin, R. M. (2008). I am too just like you: Nonconscious mimicry as an automatic behavioral response to social exclusion. Psychological Science, 19(8), 816-822.
[4] Williams, K. D., & Sommer, K. L. (1997). Social ostracism by coworkers: Does rejection lead to loafing or compensation?. Personality and Social Psychology Bulletin, 23(7), 693-706.
[5] Gardner, W. L., Pickett, C. L., & Knowles, M. (2005). Social snacking and shielding. The social outcast: Ostracism, social exclusion, rejection, and bullying, 227-242.
[6] Arriaga, X. B., Goodfriend, W., & Lohmann, A. (2004). Beyond the individual: Concomitants of closeness in the social and physical environment. In D. Mashek & A. Aron (Eds.), Handbook of Relationship Closeness (pp. 287-303). Lawrence, NJ: Erlbaum.
[7] Wells, M. (2000). Office clutter or meaningful personal displays: The role of office personalization in employee and organizational wellbeing. Journal of Environmental Psychology, 20, 239-255.
[8] Burgess, M., Enzlc, M., & Murray, M.(2000). The social psychological power of photography: Can the image freezing machine make something out of nothing? European Journal of Social Psychology, 30, 613-630.
[9] Twenge, J. M., Catanese, K. R., & Baumeister, R. F. (2003). Social exclusion and the deconstructed state: time perception, meaninglessness, lethargy, lack of emotion, and self-awareness. Journal of Personality and Social Psychology, 85(3), 409.
[10] Selcuk, E., Zayas, V., Günaydin, G., Hazan, C., & Kross, E. (2012). Mental representations of attachment figures facilitate recovery following upsetting autobiographical memory recall. Journal of Personality and Social Psychology, 103(2), 362.
[11] Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literature and a model for future research. Media Psychology, 4(3), 279-305.
[12] Rubin, A. M., Perse, E. M., & Powell, R. A. (1985). Loneliness, parasocial interaction, and local television news viewing. Human Communication Research, 12(2), 155-180.
[13] Cole, T., & Leets, L. (1999). Attachment styles and intimate television viewing: Insecurely forming relationships in a parasocial way. Journal of Social and Personal Relationships, 16(4), 495-511.
[14] Kanazawa, S. (2002). Bowling with our imaginary friends. Evolution and Human Behavior, 23(3), 167-171.

Benzer yazılar

Yoğun Hissedilen Duygularla Nasıl Baş Edilebilir?

Yoğun duygular aniden zihninize üşüşünce durup kendi içsel kaynaklarınıza göz atmaya ne dersiniz?
The 400 Blows - François Truffaut (1959)

Kabul Edilmemişliğin Gölgesinde Bir Çocukluk: The 400 Blows

İlgisiz bir anne, baskıcı kurallarla çalışan öğretmenler arasında kaybolan ve kendine bir yer edinemeyen Antonie’nin hayatını ele alıyor.
Andiamo - Joseph Lorusso

Fedakarlık Yapmanın İlişkiye Etkileri

Fedakarlık yapmak, ilişkide önemsediğimiz ve aradığımız davranışlardan biri olsa da fedakarlığın ilişkiye iyi gelmesi belli faktörlere bağlı.
Puberty - Edvard Munch

Doğum Kontrolü Nedir?

"Korunmadan birlikte oldum, hamile kalmış olabilir miyim?" Doğum kontrol yöntemlerine dair yanlış birçok bilgi yayılıyor. Bu işin doğrusu ne?
Willow, Eve Mansdorf

İş Yerinde Mobbing'e Uğradığınızı Gösteren 5 İşaret

İş yerinde psikolojik taciz anlamına gelen mobbing, kurumsal hayattaki ciddi problemlerden biri. Mobbing'i gösteren işaretler neler?
Moonlight Over The Ocean - Marianna Foster

Otizm Spektrum Bozukluğu ve Romantik İlişkileri

Otizm spektrum bozukluğu yakınlık ve bağ kurmaya engel değil... Peki bu durum romantik ilişkilerimizi nasıl etkiliyor olabilir?
American Honey (2016)

Gençleri Merkezine Alan 3 Film

Gençlikten yetişkinliğe geçişteki o bitmek bilmeyen, sancılı süreç... Bu süreci merkezine alan filmleri inceledik. Keyifli okumalar!
Mimmo Paladino

Sahtekarlık Sendromu (Imposter Syndrome) Nedir?

İç sesiniz bulunduğunuz konumu hak etmediğinizi ve oraya şans eseri geldiğinizi söylüyorsa Sahtekarlık Sendromu'ndan muzdarip olabilirsiniz.
My Parents - David Hockney

İleri Yaşta Sosyal Ağlar ve Yaş Ayrımcılığı

Yaşın ilerlemesi sosyalliğin azalması anlamına mı gelmeli? Araştırmalar yaşlılıkla birlikte sosyal dışlanmanın artığını gösteriyor.
Olga Beliaeva - Moon Lovers

İyi Ki Varsın Oksitosin!

Sevgi hormonu olarak bildiğimiz oksitosinin etkileri saymakla bitmiyor. Doğumdan bağlanmaya cinsellikten sosyalliğe birçok konuda etkisi bulunuyor!

footer