Narsisizmin İki Farklı Yüzü: Görkemli ve Kırılgan

Pelin Gömleksiz

Pelin Gömleksiz

Narsisizmin İki Farklı Yüzü: Görkemli ve Kırılgan

Ballerine - Emanuel M. Ologeanu

Ballerine - Emanuel M. Ologeanu

Narsistik Kişilik Bozukluğu, kişinin kendi önemi hakkında şişirilmiş bir algıya sahip olduğu ve güçlü bir hayranlık ihtiyacı duyduğu psikolojik bir problem olarak tanımlanıyor. Narsist kişiler, diğer insanlardan üstün olduklarını düşünüyor ve diğer insanların duyguları ve düşüncelerine saygı duymuyor veya çok az saygı duyuyorlar. Fakat bu aşırı güvenli görüntünün arkasında en ufak bir eleştiride zarar görmeye açık, çok kırılgan bir öz güven yatıyor. Araştırmalara göre narsistik kişiler yaptıkları bir hatanın ardından, narsistik eğilimleri olmayan kişilere kıyasla daha fazla öfke duyuyor, kaygılanıyor ve daha fazla öz saygı dalgalanmaları yaşıyorlar.
relate-banner

Narsisizmin iki farklı türü bulunuyor: Büyüklenmeci/görkemli (grandiose) ve kırılgan/savunmasız (vulnerable) narsisizm. Büyüklenmeci narsist; kendini olduğundan fazla göstererek, zayıflıklarını reddederek ve öz saygısını tehdit eden kişileri değersizleştirerek öz güvenini regüle ediyor. Büyüklenmeci narsistler savunmasız narsistlere kıyasla daha güvenli görünüyor ve diğerlerine karşı daha az hassas oluyor. Diğer insanlara kendilerinin ne kadar harika olduğunu söylemekten çekinmiyorlar. Üstün olduklarına inandıkları için özel bir muamele görmeyi hak ettiklerine inanıyorlar ve onlar dışında kalan herkesin görevi, onların ihtiyaçlarını karşılamak oluyor. Amaçlarına ulaşamadıklarını veya hak ettiklerini düşündükleri özel muameleyi göremediklerini hissettiklerinde karşılarındaki kişiyi terk etme, kandırma, manipüle etme, sadakatsizlik gösterme gibi yollara başvurabiliyorlar.

Diğer insanlara olan etkilerini kavrama konusundaki yetersizliklerinden dolayı büyüklenmeci narsistler 'habersiz narsistler' olarak da adlandırılıyor. Araştırmalar bu kişilerin diğer insanlar üzerindeki etkilerinin farkında olmadıklarını ve kendileri hakkında gerçekçi olmayan bir görüşe sahip olduklarını doğruluyor. Büyüklenmeci narsistler, diğer insanlardan hemen ve kesintisiz bir ilgi görmeyi bekliyorlar ve bu büyüklenmeci tavrın diğer insanlar tarafından nasıl yorumlandığını fark edemiyorlar. Narsisizm ölçeklerinden biri olan Patolojik Narsisizm Envanteri'nde büyüklenmecilik kişinin belli maddeleri 5 puanlık bir skalada değerlendirmesiyle ölçülüyor: "Sıklıkla başarılarım sayesinde fark edilmenin hayalini kurarım. Çabalarım karşılığında ödüllendirilmenin hayalini kurarım. Dünyanın gözünde başarılı olmak istiyorum."

Kırılgan narsistler ise büyüklenmeci narsistlere kıyasla duygusal olarak çok daha hassas oluyor. Bu kişilerde narsisizm daha derinlerde olan yetersizlik ve beceriksizlik hissini örtme işlevi görüyor. En ufak bir eleştiri karşısında bile aşırı hassas oluyorlar ve sürekli bir güvence ihtiyacı duyuyorlar. Büyüklenmeci narsistin aksine kendini değerli gösterme stratejilerine başvurmuyorlar. Öz güvenlerini regüle edebilmek için dışarıdan gelen olumlu yorumlara ve geri bildirimlere ihtiyaç duyuyorlar. Kırılgan narsistler diğerlerinden daha üstün ve daha değersiz hissetme arasında gidip geliyorlar. Kendilerini özel hissetmediklerinde kaygılanıyorlar. İlişkilerinde partnerlerinin onlar hakkında ne düşündüğü üzerine endişe duyuyorlar. Patolojik Narsisizm Envanteri'nde kırılganlık şu maddelerle ölçülüyor: "Diğer insanların beni sevdiğini bilmezsem, kendim hakkında iyi hissetmem zor. İçimde hissettiğim zayıflıkları diğerlerine göstermek zor. Bana güvenen arkadaşlarım olmasını seviyorum çünkü kendimi önemli hissediyorum."

Kırılgan narsisizm kişinin kendine dair algısının ikiye ayrılmasıyla ilişkilendiriliyor: Bunlardan biri açıkta ve görünür olan olumlu benlik algısı iken diğeri örtük ve gizli olan olumsuz benlik algısı. Olumlu benlik algısı aşırı gururla ilişkili iken olumsuz benlik algısı aşağılama ve utanç duygusu ile ilişkili. Etrafından sürekli olumlu geri bildirim alan bir savunmasız narsist, bu şekilde olumsuz benlik algısını bastırmayı ve görünmez kılmayı başarıyor. Ancak bu kişi en ufak bir eleştiri ile karşılaştığında olumsuz benlik algısı su yüzüne çıkıyor ve onunla yüzleşen narsist kişi içten içe utanç hissediyor. Savunmasız narsist kendi içinde çatışan bu iki benlik algısıyla bir savaş verirken büyüklenmeci narsisizmde böyle bir durum söz konusu değil. Olumsuz eleştiriler veya geri bildirimler büyüklenmeci narsisti, kırılgan narsisti etkilediği gibi etkilemiyor. Belki de bu sebeple büyüklenmeci narsistlerin ikili ilişkilerinde stres seviyesi düşükken savunmasız narsistler ilişkilerinde daha çok sıkıntı yaşama eğiliminde oluyor. İlişki içerisinde savunmasızlıklarıyla baş etmeye çalışan bir kırılgan narsist, kendini geri çekerek soğuk ve mesafeli bir görüntü çizebiliyor.

Narsisizmin aslında kişinin kendi içindeki boşluğu, kendinde eksik gördüğünü diğerlerinden gelecek olan yorumlarla, hayranlık ifadeleriyle kapatmaya çalışması ile ilişkili olduğunu fark etmek, narsisizme bakış açınızı değiştirebilir. Narsist biri, benlik algısını sürdürebilmek için ötekine ihtiyaç duyuyor. Narsisizm kişilik özelliğini yüksek seviyede taşıyan biri ile ilişkide olmanın bir hayli zor olduğu su götürmez bir gerçek. Fakat bu kişilik özelliği üzerine daha çok konuşmamız ve onu anlamamız gerektiği de öyle.

[1] Firestone, L. (2017, September 15). In a Relationship with a Narcissist? A Guide to Narcissistic Relationships. Psychalive. Retrieved January 25, 2021, from https://www.psychalive.org/narcissistic-relationships/
[2] Stucke, T. S., & Sporer, S. L. (2002). When a grandiose self-image is threatened: Narcissism and self-concept clarity as predictors of negative emotions and aggression following ego-threat. Journal of personality, 70(4), 509-532.
[3] Dickinson, K. A., & Pincus, A. L. (2003). Interpersonal analysis of grandiose and vulnerable narcissism. Journal of personality disorders, 17(3), 188-207.
[4] Brogaard, B. (2019, June 23). Vulnerable Vs Grandiose Narcissism: Which Is More Harmful? Psychology Today. Retrieved from https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-mysteries-love/201906/vulnerable-vs-grandiose-narcissism-which-is-more-harmful

Benzer yazılar

Kendi Potansiyelini Keşfeden İnsanlar Neye Benzer?

Maslow’un ihtiyaç hiyerarşisini duymuş muydunuz? Bu piramitte en tepede yer alan “kendi potansiyelini keşfetmek” neye benziyor diye merak ediyorsan cevabı yazımızda.

The End of the F***ing World

Ergenlik dönemindeki iki gencin yaşadıkları travmatik deneyimlerin kendileriyle ve başkalarıyla olan ilişkilerini nasıl şekillendirdiğine odaklanan, kara mizah ve dram türünde bir mini dizi izlemek ister misiniz?
Carol in Love - Orchidof Antinous

Seks Bağımlılığı

Aktif bir cinsel hayat seks bağımlılığı anlamına gelmiyor. Dikkat edilmesi gereken nokta: Cinsel hayat sosyal hayatı olumsuz etkiliyor mu?
Sorrow - Paul Cézanne (1867)

İş Kaybı Sonrası Yaşanan Yas Dönemi

Bir işe sahip olmak bize statü, öz güven ve sağlamlık getiriyor. Peki bu işi kontrolümüz dışında kaybedersek ne oluyor?

İlişki bittikten sonra kimler barışmayı daha çok istiyor?

Bir ayrılık sonrası kimler eski partnerine dönmeye daha fazla meyilli ve istekli oluyor? Peki bunun benlik algımızla ilgisi ne? Cevaplar yazımızda!

İlk görüşte aşk mı, arkadaşlıktan doğan aşk mı?

İlk görüşte aşık olduğunuz biriyle mi olmak isterdiniz, yoksa uzun süreli arkadaşlığın sonunda kurulan beraberlik mi sizi daha mutlu ederdi?
Naked Boy - Sally Cummings Shisler

Çocuğumla Çıplaklık Konusunda Nasıl Konuşmalıyım?

Çocuklar erken yaşlardan itibaren çıplaklık konusunda meraklı olabiliyorlar. Peki onlarla bu konuyu en doğru şekilde konuşmanın yolu nedir?
Self-portrait with Her Daughter - Elisabeth Vigee Le Brun

Çocukluk Çağında Duygusal İhmale Maruz Kalmak

Bir çocuğun en çok ihtiyacı olan şeylerden biri de ilgi görmek! Ebeveyni tarafından ihmal edilen çocuğun öz benliği zedelenebiliyor.
Mimmo Paladino

Sahtekarlık Sendromu (Imposter Syndrome) Nedir?

İç sesiniz bulunduğunuz konumu hak etmediğinizi ve oraya şans eseri geldiğinizi söylüyorsa Sahtekarlık Sendromu'ndan muzdarip olabilirsiniz.
Untitled - Emily Krouse

Narsist Bireylerin Değerleri

Benmerkezcilikleri ve sadakatsizlikleri, narsist kişilerin sahip olduğu temel değerlerden. Peki bu temel değerlerinin altında neler yatıyor?

footer