Toksik ilişki. Son dönemde her yerde bu kavramı görüyoruz, herkesin dilinde toksik ilişkiler var. Sağlıklı bir ilişkinin neleri içerdiğinden Bir İlişkiyi Sağlıklı Kılan 6 Unsur yazımızda bahsetmiştik. Bu sefer sizi spektrumun öbür ucuna götüreceğiz ve sağlıklı ilişkilerin tam zıttında bulunan toksik ilişkilerden bahsedeceğiz. Bir ilişkiyi toksik kılan nedir? Hayatımıza mutluluk ve huzur getirmesini umduğumuz ilişkilerin bizim için zararlı bir hal almaya başladığını nasıl anlarız?


En temel haliyle kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlaması gerekirken olduğunuzdan daha kötü hissetmenize sebep olan ilişkilere toksik ilişkiler deniyor. İyilik haliniz duygusal, psikolojik veya fiziksel olarak sürekli tehdit altındaysa toksik bir ilişki içindesiniz diyebiliriz. Toksik ilişkileri sadece romantik ilişkiler bağlamında düşünmeyin. İş yerinden oyun alanına sınıftan yatak odasına ilişki içinde olduğunuz herhangi bir alanda toksik ilişki deneyimliyor olabilirsiniz. Aile bireylerinizle, arkadaşlarınızla, partnerinizle veya patronunuzla kurduğunuz ilişki size zarar veren bir ilişkiye dönüşmüş olabilir. Toksik ilişki içerisindeyken hiçbir şeyi doğru yapamıyormuş gibi hissedersiniz. Her şey, her zaman karşınızdaki kişiyle ilgilidir. O insanla birlikteyken güzel anların keyfini çıkaramadığınızı fark edersiniz. Onun yanındayken kendiniz gibi olmakta zorlanırsınız ve o ilişki içinde değişmek ve büyümek için kendinize bir alan bulamazsınız. İçerisinde sözel, fiziksel ya da cinsel istismar bulunan ilişkiler tahmin edeceğiniz üzere kesinlikle toksik olarak tanımlanıyor. Fakat bunların yanı sıra bir ilişkinin toksik olabileceğini gösteren, fark etmesi her zaman o kadar kolay olmayan belli işaretler de bulunuyor:

• Toksik bir ilişkide her zaman aldığınızdan daha fazlasını verirsiniz, bu da kendinizi değersiz ve tükenmiş hissetmenize sebep olur.
• Size saygı duyulmadığını ve ihtiyaçlarınızın karşılanmadığını hissedersiniz.
• Öz güveninizin zamanla zarar gördüğünü fark edersiniz.
• Desteklenmediğinizi, yanlış anlaşıldığınızı, alaya alındığınızı ve saldırıya uğradığınızı hissedersiniz.
• O kişiyle vakit geçirdikten veya konuştuktan sonra kendinizi depresif, öfkeli ve yorgun hissedersiniz.
• Birbirinizin içindeki en kötünün ortaya çıkmasına sebep olursunuz.
• O kişinin yanında en iyi halinize ulaşamazsınız.
• Onun yanındayken zehirli sözlerinden kaçınmak için her hareketinizi, sözünüzü defalarca düşünmek zorunda kalırsınız.
• Onun neşesini yerine getirmek için çok fazla zaman ve enerji harcarsınız.
• Her zaman suçlu siz olursunuz. Karşınızdaki kişi işleri tam tersine çevirebilir; böylece onun yanlış yaptığını düşündüğünüz şey, birden sizin hatanıza dönüşür.

İlişki araştırmacısı Gottman'a göre eleştiri ve aşağılama, ilişkiler için yıkıcı olabiliyor. Sevdiği biri tarafından sürekli eleştirilmek, yaptığı her şeyde bir hata aranması bunu deneyimleyen kişi için bir hayli yıpratıcı ve yorucu. İlişkiler için bir başka yıkıcı davranış ise partnerin sürekli kaçınma davranışı göstermesi olabilir. Bir sorun yaşadığınızda partnerinizin fiziksel teması keserek sizi cezalandırmaya çalışması, pasif-agresif davranışlar sergilemesi, sorunu çözmek için konuşmaya çalıştığınızda ortadan kaybolması… Bunların her biri toksik kaçınma davranışlarına örnek oluşturuyor. Bu davranışlar hem ilişkiye hem de bunlara maruz kalan kişiye büyük zarar veriyor. Bir ilişkinin toksik olup olmadığına karar verebilmek için ilişkide genellikle sergilenen davranışlara bakmak faydalı olabilir:

Sağlıklı ilişkide partner:

• özverili
• sevgi dolu
• olumlu
• fedakar
• cesaretlendirici
• motive edici
• güvenilir
• şefkatli
• saygılı

Toksik ilişkide partner:

• kıskanç
• negatif
• bencil
• eleştirel
• güvenilmez
• saygısız
• aşağılayıcı
• istismarcı
• şüpheci

Bu işaretler, toksik ilişkilere dair uyarıcı niteliği taşıyabilir ve hali hazırda böyle bir ilişkide olan kişilerin bir şeyleri fark etmesini sağlayabilir. Yine de kişinin içinde bulunduğu ilişkinin toksik olduğuna karar vermesi, ilişkisini o şekilde adlandırabilmesi güç olabilir. Bir adım atmak ve ilişkinizi anlamak istiyorsanız şu ipuçları size yardımcı olabilir:

• Duygularınıza güvenin. O kişiyle birlikteyken nasıl hissediyorsunuz? Bu soruya cevap vermek için acele etmeyin ve içten bir cevap verdiğinizden emin olun. Onun yanındayken kendinizi sevilmiş ve mutlu mu hissediyorsunuz yoksa kontrol ediliyor ve eleştiriliyor mu? Yapıcı eleştiriler, yardım etme amacı taşırlar ve sevgiden doğarlar. Karşıdaki kişiyi küçümsemek ise onu güçsüz kılmayı hedefler. Siz bu ilişkide destekleniyor musunuz yoksa eleştiriliyor ve küçümseniyor musunuz?
• Kendiniz gibi olun. Sağlıklı bir ilişkide kendiniz gibi olabilmek kolaydır. Herkesin düşünceleri, istekleri önem taşır ve değer görür. Açık ve dürüst bir iletişim kurulur. Toksik ilişkide kişi kendini önemsiz hisseder; kurduğu hayaller ve hedefleri küçümsenir, yok sayılır. Kişinin gerçek benliği reddedilir.
• Sezgilerinize güvenin. Durumlar ve kişiler hakkında çoğu zaman iç sesimiz bize bir şeyler söyler. Fakat içimizden gelen o his, isteklerimizle uyuşmadığında onu susturmaya, onun söylediklerinin aksini destekleyen kanıtlar bulmaya meyilli oluruz. Haklı olduğunuza inanmanıza rağmen kendinizi sorguluyor ve kararlarınızdan şüphe duyuyorsanız size zarar veren bir ilişki içinde olabilirsiniz. Unutmayın, toksik bir partner sizin elinizdeki gücü alarak kendi gücünü artırır.
• Kendinize karşı dürüst olun. Evet, belki bu ilişkiye çok fazla zaman, emek ve enerji harcadınız. Belki bu ilişki adına çok umutluydunuz fakat eğer yukarıda bahsettiğimiz işaretleri ilişkinizde görüyorsanız bu ilişki size iyi gelmiyor demektir. İki taraf da inanmadan ve tam bir çaba harcamadan bir gün değişecek düşüncesine kapılmak, yalnızca toksik ilişkiden kaynaklanan korku hislerinin ve potansiyel depresyon ihtimalinin artmasına sebep olacaktır.

Toksik bir ilişkinin işaretlerini fark etmek, bunları kabul etmek ve kabul etmeye devam etmek size o ilişkiden ayrılmanız için gereken gücü verebilir.