Tuvalet eğitimi çoğu ebeveynin kafasını kurcalayan ve çok fazla soru işareti içeren bir konu. Üstelik birçok ebeveyn çocuğunu tuvalet konusunda eğitirken zorlanabiliyor ve çocuklar büyüdükten sonra dahi bu süreçte yaşadığı sıkıntıları hatırlayabiliyor. Bu sebeple biz de bu yazımızda tuvalet eğitimi sürecinde işinizi kolaylaştıracak bazı tavsiyelerde bulunmak istedik.


Tuvalete gitmeyi öğrenmek, çocuğunuz için sıfırdan kazandığı yepyeni bir beceri olacaktır. Bu sebeple işleri ağırdan almak ve çocuğunuzun kendi temposunda gitmesine izin vermek tuvalet eğitiminin dikkat edilmesi gereken özelliklerinden biri. Bu süreçte sinirinizin bozulduğu zamanlar olsa da sabırlı olmanız çocuğunuzun bu beceriyi sıkıntısız bir şekilde kazanabilmesine yardımcı olacaktır.

Tuvalet eğitimi sürecine başlarken aklınızda bulundurmanız gereken şeylerden bir diğeri de her çocuğun biricik olduğu ve birbirleriyle karşılaştırılmaması gerektiği. Bu sebeple eğer kendisini hazır hissetmiyorsa çocuğunuzu lazımlık kullanmaya zorlamamanız gerekiyor. Çünkü bunu yapmak hem çocuğunuzun gelişimine zarar verebiliyor hem de sizin hayatınızı olduğundan daha da zorlaştırabiliyor.

Peki ya tuvalet eğitimine ne zaman başlamalı?

Çoğu ebeveyn çocuğu iki yaşına geldiğinde bez kullanımını bırakmayı akıllarından geçirmeye başlar. Ancak "Bu iş mutlaka şu yaşta yapılmalıdır." diyebileceğimiz bir zaman aslında yoktur. Tuvalet eğitimine başlanabilecek en iyi zaman çocuğunuzun ve ailenizin rutin hayatında değişim ya da kesinti olmayacağına emin olduğunuz zamandır. Bu süreçte tutarlı ve çocuğunuzun aklını karıştırmayacak bir düzen oturtmak önemlidir.

Bu düzeni oturtmak bazen kolay olmayabilir. Örneğin, kısa bir süreliğine de olsa dışarı çıktığınızda çocuğunuz tuvaletinin geldiğini söylerse zor bir durumun içine düştüğünüzü hissedebilirsiniz. Bu gibi durumlarda nereye çıkıyor olursanız olun lazımlığı yanınıza almanız işinizi oldukça kolaylaştıracak ve çocuğunuza hangi koşulda olursa olsun tuvaletini lazımlığa yapmasını istediğiniz mesajı verecektir. Çocuğunuza bakım veren bir başkası varsa o kişilerin de sürece size benzer şekilde özen gösterdiğini bilmeniz hem çocuğunuzun süreci sağlıklı bir şekilde deneyimlemesini sağlayacak hem de içinizi rahat ettirecektir.

Çocuğunuzun altındaki bezi çıkarmaya hazır olduğunu nasıl anlarsınız?

Çocuğunuz aşağıda belirtilen durumları yaşıyorsa bu durum çişini tutabileceğine dair bir işaret olabilir:

• Bezinin ıslandığını ya da kirli olduğunu bilir.
• Çişini yaptığı sırada ne olduğunun farkındadır ve size bunu haber verebilir.
• Altını ıslatma aralığı en az bir saattir. (Eğer daha sık altını ıslatıyorsa lazımlığa geçiş süreci başarısızlıkla sonuçlanabilir.)
• Çişinin geldiğini durmadan kıpırdanarak ya da sessiz veya gizli bir yere giderek gösterir.
• Çiş yapmaya ihtiyacı olduğunu bilir ve size bunu haber verebilir.

Eğer çocuğunuz bu saydıklarımız arasında son maddeye geldiyse tuvalet eğitimi süreci daha hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleşebilir. Daha erken bir evrede eğitime başladığınızda çocuğunuzun öğrenme sürecinde daha fazla kaza ile karşılaşmayı bekleyebilirsiniz.

Lazımlığa alışma süreci

Lazımlığı çocuğunuzun hayatına adapte etmek çok kolay olmayabilir. Bu sebeple çocuğunuzu lazımlık ile tanıştırmadan önce yavaş yavaş bu fikre alışmasını sağlayabilirsiniz. Bu aşamada yapabileceğiniz en güzel şey onunla hayatına gelecek değişimler hakkında konuşmak olacaktır. Ona çiş ve kakanın ne olduğunu, neden bez kullandığını, lazımlığın ne olduğunu ve ne işe yaradığını açıklayabilirsiniz. Geçiş sürecinde konuşmak dışında çocuğunuzu alıştırabileceğiniz davranışlar da sizinle birlikte sifonu çekmesini desteklemek ve birlikte ellerinizi yıkamanız olabilir. Çocuklar görerek ve taklit ederek öğrendikleri için sizin ya da izin verirse kardeşlerinin tuvalette neler yaptığını görmelerine izin verebilirsiniz. Henüz lazımlığa geçiş yapmamış olsanız da çocuğunuzun lazımlığın üzerine oturmasına izin verebilir ve böylece nasıl bir tepki verdiğini gözlemleyebilirsiniz. Bu da çocuğunuzun korku geliştirmek yerine heyecanlanmasını sağlayabilir.

Lazımlığa geçiş süreci

Bu süreçte önemli olan şey lazımlığı günlük hayatınızın bir parçası haline getirmek. Çünkü bu sürece yaklaşma tarzınız çocuğunuzun bu konuya dair algısını büyük ölçüde belirleyecektir. İlk aşamada lazımlığı tuvalete koymanız çocuğun ortam ve davranışı bağdaştırmasını sağlayacaktır. Çocuğunuz her gün kakasını aynı saatlerde yapıyorsa o saatte bezini kenara koymayı ve lazımlığa gitmeyi teklif edebilirsiniz ya da yemeklerden sonra lazımlığa gidebilirsiniz. Aynı zamanda lazımlığın yanına kitaplar ya da oyuncaklar koymak da ortamı çekici bir hale getirebilir.

Siz ısrarcı olursanız çocuğunuz da o kadar direnç gösterebilir. Bu sebeple lazımlığa gitme teklifini nazikçe ve zorlamadan yapmanız daha iyi olacaktır. Çocuğunuzun lazımlığa gitme teklifiniz sonucu üzüldüğünü görüyorsanız bezini tekrar takabileceğinizi söylemeniz ona güven verecektir. Birkaç hafta sonra tekrardan girişimlerde bulunabilirsiniz.

Kazalar yaşadığınızda da yaşanan olaya karşı tutumunuz çocuğunuzun süreçle ilgili hislerini etkileyecektir. Eğer kaza yaşandığında bunu mesele etmezseniz çocuğunuz da kendini endişeli hissetmeyecektir. Bu sayede bir sonraki denemede daha rahat hissedeceği için başarılı olma ihtimali de artacaktır. Başardığı zamanlarda da sizden övgü alması ona çok iyi gelecek ve davranışını pekiştirmesini sağlayacaktır.

Özetle, tuvalet eğitimine başlamadan önce aceleci davranmak yerine doğru zamanı beklemek fazlasıyla önemli. Çocuklar hazır hissetmeden onları zorlayarak lazımlığa alıştırmak işleri daha da içinden çıkılmaz bir noktaya sürükleyebiliyor. Onlara şefkatle yaklaşarak, süreci onlar ile konuşarak, sudan çıkmış balığa dönmeden lazımlığa alışmalarını sağlamak da en sağlıklı yöntemler olarak karşımıza çıkıyor.