Yap-İnan Oyunları

Feyza Hilal Dilmaç

Feyza Hilal Dilmaç

Yap-İnan Oyunları

Water Lilies after Potthast- Sally Shisler

Water Lilies after Potthast- Sally Shisler

Ebeveynler zaman zaman çocuklarının kendine ait bir dünyada oyun oynadıklarını gözlemleyebiliyorlar. Bazen kendi kurguladığı şatosunda çayını yudumlayan çocuk bazen elinde hayali kılıcıyla bir kahraman olabiliyor. Çocukların 'mış gibi' kurguladıkları bu oyunlar 'yap-inan oyunları' olarak adlandırılıyor. Çocuk, yap-inan oyunu oynarken objenin bilindik kullanımının dışına çıkarak objeye yeni bir anlam yüklüyor. Örneğin; eline aldığı muzu bir telefon gibi kulağına tutup kendisine gelen aramaları cevaplıyor. Dışarıdan yalnızca eğlenmek için kurgulanmış gibi gözüken yap-inan oyunlarının aslında çocukların gelişiminde oldukça etkili olduğu belirtiliyor. Çocuklarda özellikle bilişsel ve sosyal becerilerin gelişmesinde yap-inan oyunlarının rolü vurgulanıyor.
relate-banner

Gelişimsel süreçte yap-inan oyunları ilk olarak, bebek 18-24 aylıkken görülüyor. Bu oyun türünün bu dönemdeki ilk formu ise bir objeyi bilinen formunun dışında kullanma olarak karşımıza çıkıyor. Çocuğun kalemi uçak gibi havada uçurması buna örnek olarak gösteriliyor. Özellike 2 yaşında, bebekler yap-inan oyunlarında kendisine düşen rolü yorumlayabiliyor, benimsiyor ve karşılık verebiliyorlar. Bu oyunların daha ilerleyen yaşlardaki formu ise çocuğun objeden bağımsız tamamen hayal gücünü kullanarak bir yap-inan oyunu tasarlaması oluyor. Genellikle okul öncesi dönemdeki çocuklarda bu formdaki yap-inan oyunları gözlemleniyor. Ayrıca, yine bu dönemde, özellikle 4 yaşlarında, çocuklar yap-inan oyunlarını ebeveynleriyle, akranlarıyla veya kardeşleriyle oynamaya başlıyorlar. Çocuğun hayal gücü ile kurguladığı, kendisine belirli roller verdiği yap-inan oyunları bazen haftalar, aylar, hatta yıllar boyu devam edebiliyor. Çocuklarda hayal gücünün temelinde kurulan yap-inan oyunlarının sıklaştığı dönemler 3-5 yaşlarını kapsayan dönemler oluyor. Bazı araştırmacılara göre, ileri çocukluk döneminde yap-inan oyunlarının görülme sıklığının azaldığına inanılıyor olsa da bazen çocukluk, ergenlik, hatta genç yetişkinlik döneminde de bu oyunlar devam edebiliyor.

Yap-inan oyunlarında ebeveynler çocukların gerçek ve hayali dünya arasında ayrım yapamamasından endişe duyabiliyorlar. Fakat yapılan araştırmalara göre 4 yaşında veya daha küçük çocukların kurguladıkları oyunların gerçek dünyadan bağımsız olduğunun farkında oldukları gözlemleniyor. Çocuklar çok nadiren bu ayrımı yapmakta zorlanıyorlar. Bu noktada çocukların gerçek dünya ile hayali dünyaları arasında ayrım yapabilmeleri bilişsel gelişimleri açısından oldukça önemli görülüyor. Bu ayrımı yapabilme becerisi de çocukların muhakeme ve mantık yürütme becerilerinin ortaya çıkmasını sağlıyor. Yap-inan oyunları sayesinde kurgusal dünyasında çocuk, gerçek dünyaya alternatif seçenekler üretiyor. Çocuklar, gerçeğe aykırı olan olguları sorgulamakta, alternatif aramakta zorlanabiliyorlar. Örneğin, gerçek dünyada çocuk telefonun yerine bir alternatif aramıyor. Fakat yap-inan oyunları içinde çocuk kendi yarattığı dünyasında kendisine muzdan bir telefon yaparak gerçek dünyaya bir alternatif üretiyor.

Yap-inan oyununun çocukların zihin gelişimlerinde önemli bir rolü olduğu belirtiliyor. Zihin kuramına göre, yap-inan oyunları çocukların karşı tarafın perspektifinden bakabilme becerilerini destekliyor. Örneğin, beraber oyun oynayan çocuklardan birisi muzu kulağına götürüp konuşmaya başladığında diğer çocuk muzun artık bir telefon işlevi gördüğünü kavrıyor. Böylece karşısındakinin eylemlerini yorumlayabiliyor ve duruma onun perspektifinden bakabiliyor.

[1] Weisberg, D. S. (2015). Pretend play. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 6(3), 249-261.
[2] Lillard, A., Pinkham, A. M., & Smith, E. (2011). Pretend play and cognitive development.
[3] Lillard, A. S., Lerner, M. D., Hopkins, E. J., Dore, R. A., Smith, E. D., & Palmquist, C. M. (2013). The impact of pretend play on children's development: A review of the evidence. Psychological Bulletin, 139(1), 1.

Benzer yazılar

Kendi Potansiyelini Keşfeden İnsanlar Neye Benzer?

Maslow’un ihtiyaç hiyerarşisini duymuş muydunuz? Bu piramitte en tepede yer alan “kendi potansiyelini keşfetmek” neye benziyor diye merak ediyorsan cevabı yazımızda.

Partnerle Seks Hakkında Konuşmak Cinsel Tatmini Artırıyor!

Partnerinizle cinsellik hakkında konuşmak istiyor ama nasıl yapabileceğinizi bilmiyorsanız bu yazımız tam size göre!
Menstruation on The Rocks- Brian Sims

Regl Nedir?

Regl olmak ayıp ya da gizlenecek bir durum değil. Peki regl çocuklarla nasıl konuşulmalı?
Two Friends - Salman Toor

Bir Taraf Her Zaman Daha mı Çok Sever?

İki taraf da eşit sevebilir, kıskanabilir ve sevgi gösterebilir mi? Daha çok sevilmek mi daha çok sevmek mi iyi? Bağlanma stillerimiz bu konuda ne söylüyor?
Untitled- Thomas Rousset

Çocukları Anlamak İçin Kitap Önerileri

Çocukların dünyası yetişkinlerin dünyasından çok farklı. Onları daha iyi anlamanızı sağlayacak kitapları sizin için derledik!
Sorrow - Paul Cézanne (1867)

İş Kaybı Sonrası Yaşanan Yas Dönemi

Bir işe sahip olmak bize statü, öz güven ve sağlamlık getiriyor. Peki bu işi kontrolümüz dışında kaybedersek ne oluyor?
Jaro-Zbijar

3-5 Yaş Dil Gelişimi

3,4 ve 5 yaşlarındaki çocuklar neleri anlıyor, öğrendikleri kelimeleri nasıl kullanıyorlar ve nasıl cümleler kurabiliyorlar?

Bağlanma Hakkında Kitaplar

Bağlanma stilleri hem kendimizle hem de çevremizdekilerle kurduğumuz ilişkileri etkiliyor. Biz de bağlanma hakkındaki kitapları derledik!
Untitled - Essam Marouf

Romantik İlişkilerde Empati Kurabilmek

Romantik ilişkilerde empatinin önemini bilmek kadar, nasıl empati kuracağımızı bilmek de ilişki memnuniyeti konusunda önemli rol oynuyor.
Sophie Lécuyer

Ebeveyn Olarak Psikolojik Yardım Almak

Psikolojik yardım alan bir ebeveynseniz bunu çocuğunuzla paylaşmak konusunda çekinceleriniz olabilir. Bu konuda içinize su serpmeye geldik!

footer