Duygusal açıdan ihmalkar olan ebeveynler bu davranışı iki şekilde ve genelde de bir arada gerçekleştiriyor: Ya çocuklarını kritik bir kriz anında duygusal açıdan yalnız bırakıyorlar ya da çocuğun duygusal gelişimindeki bazı kritik noktara duyarsız oluyorlar. Söz konusu davranışlar sebepleri üzerinden sınıflandırıldığında belli ebeveyn tipleri ortaya çıkıyor:
- Narsist Ebeveynler
Narsist kişilerin kin tutmaya, başkalarını suçlamaya ve işler istedikleri gibi gitmediğinde öfkelenmeye yatkın bir yapıları vardır. Bu kişiler ebeveyn olduklarında çocuklarına mükemmelin altında hiçbir şeyi kabul etmeyen, yargılayıcı tavırlar gösterirler. Çocuğun herhangi bir şekilde başarısız olması durumunda aşağılanmış hissedip çocuğu suçlayabilirler. Başkaları tarafından görülebilecek bir hata yapması durumunda çocuğun destek gibi ihtiyaçlarını görmezden gelip onları rezil ettiği için çocuğu cezalandırabilirler.
- Otoriter Ebeveynler
Otoriter ebeveynler, çocuklarından sorgulamadan onların dediklerine itaat etmelerini beklerler. Bazen koydukları kuralların sebeplerini açıklamaz, "Canım öyle istiyor." diye geçiştirebilirler. Otoriter ebeveynler, sorunları konuşmaktansa çocuklarını cezalandırmaya daha yatkın olabilirler. Bu ebeveynler çocuklarının sevgisini, onların ne derece söz dinlediği üzerinden değerlendirirler.
- Aşırı Hoşgörülü Ebeveynler
Aşırı hoşgörülü ebeveynler, otoriter ebeveynlerin tam tersi olarak değerlendirilebilir. Çocuklarına hiçbir şekilde sınır, kural vb. gerekli unsurları koymayan bu ebeveynler, bir yandan çocuklarının özgür ve mutlu olmasını desteklerken diğer yandan da ebeveynlik görevlerini aksatmış olurlar.
- Boşanmış veya Partnerini Yitirmiş Ebeveynler
Sevdiğini yitirmiş ebeveynler genelde kayıplarının yasını tutarlar. Aslında bu süreçten çocuklar da sevdiklerini yitirme biçiminde etkilenebilirler. Aile dinamiklerinin içine yasın yerleşmiş olması zorlayıcı olabilir. Bu noktada eğer ebeveyn kendi duygularına odaklanıp çocuğunun duygularını anlamak için çaba göstermezse çocuğunu duygusal olarak ihmal edebilir.
- Bağımlı Ebeveynler
Bağımlı kelimesi her ne kadar aklımıza ilk olarak alkolik veya uyuşturucu bağımlılığı gibi durumları getirse de bağımlılık internet, sigara, alışveriş gibi alanlarda da olabilir. Bağımlı kişiler bu aktivitelere aile fertlerini ihmal edecek derecede zaman ayırabilirler. Bu nedenle bağımlı ebeveynlerin çocukları yalnızca ihmal edilmiş değil, ayrıca ebeveyninin sorumsuz davranışlarından dolayı travmatize olmuş da olabilirler.
- Depresif Ebeveynler
Depresif bir ebeveynle büyüyen çocuk, ebeveyninin duygusal durumundan direkt olarak etkilenir. Çocuk, bu duygusal durumlar için kendini sorumlu görebilir ve ebeveynini üzmekten yaşıtlarına kıyasla çok daha fazla çekiniyor olabilir. Depresif ebeveyn ortadan kaybolma eğilimine sahiptir. Ebeveynin fiziksel eksikliği de ihmal kategorisinde değerlendiriliyor.
- İşkolik Ebeveyn
İşkolik kişiler çevreleri tarafından başarılı ve ilham verici olarak görülebiliyor. Toplum tarafından olumlu bir şekilde değerlendirilse de işkolik bir ebeveyn olmanın bazı olumsuz sonuçları bulunuyor. Böyle bir ebeveyni olan çocuklar genellikle ebeveynlerinin eksikliğini hissediyorlar. Çünkü işkolik ebeveynler uzun saatler boyunca çalışıyorlar. Evde olduklarında dahi akılları işlerinde kalıyor ve çocuklarının düşüncelerine ve duygularına odaklanmakta güçlük çekiyorlar. İşkolik bir ebeveynle büyüyen çocukta, kendisinin ebeveynin işinden daha az önemli olduğu düşüncesi yerleşiyor. İşkolik ebeveynler çocuklarının başarılarında ve önemli anlarında yanlarında bulunmuyor. Bu da çocukların kendi başarılarının önemsiz olduğunu düşünmelerine yol açıyor. Bu sebeple bu çocuklarda okuldan kaçma, madde ve alkol kullanımına yönelme gibi davranışlar görülebiliyor. Bu çocukların yetişkinlik dönemlerinde düşük öz güven ve düşük öz değerlerin izleri görülüyor.
- Öncelik Vermesi Gereken Özel Gereksinimli Bir Aile Üyesi Olan Ebeveyn
Evde özel ihtiyaçlara sahip olan bir aile bireyiyle büyümek her ne kadar ebeveynlerin suçu olmasa da bu durum çocuğu olumsuz yönde etkileyen bir duruma dönüşebiliyor. Bu aile bireyi belki büyükanne belki kardeş belki de ebeveynlerden birisi olabiliyor ve bir noktada çocuğun kendisi olabilme özgürlüğünü kısıtlıyor. Çünkü çocuk, ebeveynin halihazırda zor olan hayatını daha da zorlaştırmaması aksine kolaylaştırması gerektiğini düşünebiliyor. Eğer ebeveyn özel ihtiyaçlara sahip olan birine bakıyorsa genellikle onu önceliklendirmek durumunda kalıyor ve çocuğun duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmasında aksamalar olabiliyor. Bu durum her ne kadar ebeveynin değiştirmekte güçlük çekeceği bir durum olsa da çocuklarının yaşadığı stresi hafife almamaları ve onun duygu durumunu kontrol etmeleri öneriliyor.
- Mükemmeliyetçi Ebeveyn
Mükemmeliyetçi ebeveynler çocuklarının "en iyi" olmasını isteyen ebeveynler olarak karşımıza çıkıyorlar. Bu ebeveynlerin çocuk eve tüm notları A olarak geldiğinde dahi çocuğa bir sonraki sefer A+ almanı bekliyorum mesajını verdikleri görülüyor. Mükemmeliyetçi ebeveynlik kendi içinde ikiye ayrılıyor: İhmalkar ve ihmalkar olmayan. İhmalkar olmayan ancak mükemmeliyetçi olan ebeveynler çocuklarını, çocuklarının istekleri doğrultusunda destekliyorlar. Ancak ihmalkar ve mükemmeliyetçi olan ebeveynler çocuklarına kendi istedikleri amaçlar doğrultusunda baskı uyguluyorlar. Bu ebeveynlerin genellikle kendi başaramadıklarını şeyleri çocuklarına yaptırmak istedikleri görülüyor.
- Sosyopat Ebeveyn
Genel olarak sosyopat deyince birçok kişinin aklına uç örnekler geliyor. Ancak toplumda çok daha zor fark edilen ve yaygın olan sosyopati örnekleri de bulunuyor. Bu kişiler çevreleri tarafından kibar ve sevecen olarak değerlendirilseler de içlerinde öyle olmadıkları görülüyor. Genellikle bu kişilerin sosyopatik özelliklerini sadece onlara yakın olan kişiler -çocukları gibi- görebiliyor. Sosyopatları diğer insanlardan ayıran önemli özellikleri eylemlerinin ardından suçluluk hissetmemeleri. Bu durum aynı zamanda bu kişilerin empati yapmakta güçlük çekmeleri ile de ilişkili. Sosyopat ebeveynler, çocuklarını kontrol etme isteğiyle dolu oluyorlar ve aslında çocuğa kontrol edildiği sürece sevildiği mesajını veriyorlar.
- Çocuğu Ebeveynleştiren Ebeveyn
Bu tip ebeveynler çocuklarını çocuk olarak değil de ebeveynmiş gibi değerlendirme eğiliminde oluyorlar. Onların çocuk olarak kalmasına, kimi zaman saçmalamasına izin vermiyor ve "büyü artık" mesajını veriyorlar. Bu tip ailelerde yetişen çocuklar erkenden çevrelerine bakım vermek zorunda kalabiliyor.
- İyi Niyetli Fakat İhmalkar Ebeveyn
Bir ebeveyn hem çok iyi bir bakım veren hem de çok sevecen birisi olabilir, ancak yine de duygusal ihmal ön plana çıkabilir. Bu ebeveyn türü duygusal ihmalkar ebeveynler arasında en sık görülen ebeveynlik biçimi. Çünkü çocuğunu sevmek ve onunla uyum içinde olmak birbirlerinden farklı şeyler olarak karşımıza çıkıyor. Çocuğu sadece seviyor olmak maalesef yeterli olmuyor. Çocukla uyum içinde olmak için onun duygularını anlamak da kritik bir rol oynuyor.
