Yapılan araştırmalara göre, bebeklerde ilk 3 yılın dil gelişimi için çok önemli olduğu söyleniyor. Bu dönem, bebeklerin beyin yapıları gelişmeye başladığı için konuşma ve dil becerilerini edinme açısından en kritik dönem olarak görülüyor. Peki, yenidoğanlar ve bebekler konuşma ve dil becerilerini nasıl kazanıyorlar? Dil gelişimi için bebeğin konuşmayı öğrenmeden önce konuşulan dile maruz kalması gerekiyor. Bu noktada, araştırmacılar anne-bebek iletişiminin önemini vurguluyorlar. Anne-yenidoğan bağlanmasının bebeğin bilişsel ve dilsel yeterliliğinin belirleyicilerinden biri olduğu belirtiliyor. Ayrıca konuşma ve dil becerilerinin en iyi gelişebileceği ortamlar, bebeklerin sese ve konuşmalara maruz kaldığı ortamlar oluyor.
Bebeklerin ilk iletişim kurma belirtisini ağladıkları zaman açlıklarının giderileceğini öğrenmeleri ile gösteriyorlar. Ayrıca yenidoğanlar, iletişimi ilk öğrendikleri dönemde farklı sesleri de birbirinden ayırt etmeye başlıyorlar. Özellikle annenin sesini diğerlerinin sesinden ayırt edebiliyorlar.
Bebekler genellikle 6. aya geldiklerinde ana dillerindeki temel kelimeleri ayırt edebiliyorlar. 6-9 ay arasında sesleri ve konuşmaları taklit etmeye başlayan bebekler için özellikle bu dönemde sese ve konuşmaya maruz kalmak, dil gelişimini olumlu etkiliyor. Yapılan araştırmalara göre, bebekleriyle iletişim içerisinde olan ve bebeklerinin iletişimlerine duyarlı ebeveynler, özellikle 9-12 ay arası dönemde bebeklerin akıcı ve zengin dil becerilerine sahip olmasında önemli rol oynuyorlar. Bebekler genellikle 12 aylık oldukları dönemde ilk kelimelerini söylemeye başlıyorlar. Bu noktada, ebeveynlerin bebeklerinin gelişimini gözlemlemeleri önem taşıyor. 12 aylık bir bebek ebeveyni ile yardım istemek için dahi iletişime geçmiyorsa profesyonel bir destek alınması öneriliyor.
Bebekler 18 ay ve 2 yaş arası döneme geldiklerinde kısa cümleler oluşturacak şekilde konuşmaya başlıyorlar. Bu dönemde, 2 yaşını doldurmuş bir bebek kısa cümleler oluşturmaya hiç başlamamışsa profesyonel birine danışılması tavsiye ediliyor. 3-5 yaş arası dönemde ise bu kısa cümlelerin yerini daha kompleks ve uzun cümleler alıyor.
Bilişsel Gelişim
Gelişimimiz boyunca dil becerilerimiz ve bilişsel becerilerimiz el ele yürüyor. Bir bebeğin ilk kelimesi o zamana dek biriken bilişsel becerilerinin bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Üstelik daha sonra kullandığı bütün kelimeler ve ifade şekilleri düşünme becerilerini artırıyor. Bu sebeplerle bebeğinizle sürekli konuşuyor olmanız bilişsel gelişimi için önemli. Yeni doğan bir bebeğin bilişsel olarak sahip olduğu bazı beceriler ise aşağıdaki gibi sıralanıyor.
Bebeğiniz aşağı yukarı 4 aylıkken nesne sürekliliği becerisine sahip oluyor. Yani, oyuncağını gözünün önünde bir battaniyenin arkasına koyduğunuzda onun kaybolmadığını anlıyor ve battaniyenin arkasında aramaya çalışıyor. Gözünün önünden kaybolan şeyin yok olmadığını anlayabiliyor.
Yeni doğan bebekler, insanların veya nesnelerin ismi söylendiğinde, zihinlerinde söylenen şeyi canlandırabiliyor. Etrafındaki birinin bir davranışını gözlemledikten sonra başka bir yerde veya zamanda o davranışı taklit edebiliyor. Doğumdan sonraki ilk dört haftada bebeğiniz, sizin sesinizi net olarak tanıyabiliyor ve size tepki verebiliyor. Bilişsel gelişimde, sosyal etkileşim de önemli bir yere sahip. Bebeğiniz için yapılması çok zor ve karmaşık olan şeylerde ona destek olmanız, öğrenim sürecinde ona rehberlik etmeniz bilişsel gelişimini olumlu yönde etkiliyor.
Bir yaşının sonuna doğru bebekler deneme yanılma ile öğrenmenin ötesine geçiyorlar. Bu yaş civarında hareketleri bir amaç doğrultusunda gerçekleşmeye başlıyor. Ayrıca 18 aylıkken bebeklerde şemalar da oluşuyor. Örneğin, köpek gördüğünde ve ona "köpek" denildiğini öğrendiğinde kafasında köpek şeması oluşmuş oluyor. Daha sonra kedi gördüğünde de onu da köpek diye isimlendirebiliyor. Ancak zamanla ikisini ayırt etmeye ve kedinin de köpeğin de şemasını oluşturmaya başlıyor. Bunun yanında nesneleri fiziksel özelliklerine göre ayırt edebiliyor ve sınıflandırabiliyor.
