Çocuk İstismarı Nedir, Nelere Yol Açabilir?

Pelin Gömleksiz

Pelin Gömleksiz

Çocuk İstismarı Nedir, Nelere Yol Açabilir?

Tell Me There's A Heaven - Paul Lovering

Tell Me There's A Heaven - Paul Lovering

2016 yılında yürütülen bir çalışma, Amerika'da her yedi çocuktan en az birinin geçen bir yıl içerisinde istismara maruz kaldığını gösteriyor. Yine aynı rapora göre, sosyo-ekonomik durumu zayıf olan çocuklar, sosyo-ekonomik durumu daha iyi olan çocuklara göre 5 kat daha fazla istismara maruz kalıyor. Türkiye Psikiyatri Derneği'nin raporuna göre Türkiye'de her 3 çocuktan biri çocuk istismarına maruz kalıyor. Çocuk istismarı; anne-babası, bakıcısı ya da koruyucu ebeveyn rolündeki biri tarafından çocuğa fiziksel, duygusal ya da cinsel şiddet uygulanması, çocuğun duygusal ya da fiziki olarak ihmal edilmesi gibi çocuğa zarar verebilecek ya da zarar verme potansiyeli olan davranışlar olarak tanımlanıyor.
relate-banner

Fiziksel şiddet çocukta fiziksel bir zarara yol açabilecek vurma, tekmeleme, sarsma, yakma gibi davranışlarla fiziksel gücün kasten çocuk üzerinde kullanılmasını kapsıyor. 17 binin üzerinde katılımcı ile yürütülen bir çalışmada, katılımcıların %28'i çocukluğunda fiziksel şiddete maruz kaldığını belirtirken %21'i de cinsel şiddete maruz kaldığını söylüyor. Cinsel şiddet, cinsel eylemlerde bulunması için çocuk üzerinde baskı kurmak ya da onu buna zorlamak olarak tanımlanıyor. Türkiye'deki verilere baktığımızda cinsel istismar mağduru çocuk sayısının 2014'te 74.064 iken 2016'da 83.552'ye yükselmiş olduğunu görüyoruz.

Duygusal şiddet çocuğun kendine verdiği değere, öz saygısına ve duygusal anlamda iyi olma haline zarar verecek davranışları; örneğin isim takmayı, aşağılamayı ve dışlamayı, kapsıyor. İhmal (neglect) ise çocuğun temel fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının (barınma, beslenme, giyinme, tıbbi yardıma erişebilme gibi) karşılanmaması olarak tanımlanıyor. Amerika Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın verileri istismara maruz kalan çocuklar arasında ihmal edilen çocuklarının oranının 1990'da yüzde 49 iken 2016'da yüzde 75'e çıktığını gösteriyor. UNICEF'in Türkiye'de yaptığı araştırmaya göre çocuklar duygusal istismara sırasıyla ev, okul ve sokakta maruz kaldıklarını; kendilerini istismar eden kişilerin de sırasıyla baba, öğretmen, anne, arkadaş ve komşu olduğunu anlatıyorlar.

Peki çocukluğunda istismara maruz kalmış olmanın sonuçları ne oluyor? Fiziksel şiddet sonucu zedelenmiş, hasar görmüş bir beden aslında istismarın tek sonucu değil. İstismara maruz kalan çocukların sosyal ve duygusal becerileri zarar görüyor ve bu çocuklar ciddi sosyal kaygılar ediniyorlar. Çocuklukta maruz kalınan istismarın etkileri, eğer tedavi edilmezse, çocukta hayatı boyunca izlerini gösterebiliyor. Örneğin çocukluğunda şiddete maruz kalmış olmak, yetişkinlikte kişinin şiddete maruz kalma ya da şiddet uygulama eğilimini arttırabiliyor. İstismara uğrayan çocuklarda, sağlıklı bir ortamda yetişen çocuklara kıyasla madde kullanımı, beyin gelişiminde gecikme, eğitim hayatında aksama, iş hayatında daha az fırsata sahip olma risklerinin arttığı bulunuyor. Kronik bir hal almış istismar ise çocuğu post travmatik stres bozukluğu, davranış bozukluğu gibi rahatsızlıklara karşı daha savunmasız bırakıyor.

Her ne kadar çocuk istismarı dendiğinde kafamızda fiziksel ya da cinsel şiddet canlansa da duygusal ve sözlü şiddet de en az fiziksel ya da cinsel şiddet kadar zararlı olabiliyor. Sürekli "Bunu da mı yapamadın?","Sen neden böylesin?" gibi cümlelere maruz kaldığınız ve eleştirildiğiniz ya da yaptığınız hiçbir şeyin takdir edilmediği bir ortamda büyüdüğünüzü düşünün. Kendiniz hakkında ne düşünürdünüz?

İnsan türü olarak olumsuz eleştiriye takdire verdiğimizden daha hızlı yanıt veriyoruz ve eleştiriden takdirden etkilendiğimizden daha çok etkileniyoruz. Çocuklarda da bu durum aynı şekilde işliyor. Bir ebeveyni her ne kadar sevgi ve şefkat dolu olsa da diğer ebeveynin kurduğu aşağılayan, eleştiren cümleler çocuğa zarar verebiliyor. Güvenli, ihtiyaçlarının dikkate alındığı ve en kısa sürede giderilmeye çalışıldığı bir ortamda yetişen çocuğun beyin gelişimi normal seyrederken ilgi görmediği ve saldırgan bir ortamda yetişen çocukların beyin gelişimi bundan olumsuz etkileniyor. Karar verme mekanizmasında rol oynayan frontal korteksin ve duyguları düzenlemede rol oynayan limbik sistemin bir parçası olan hipokampüsün etkilenen bölgelerden olduğu biliniyor. Ayrıca ebeveynleri tarafından sürekli olarak iletilen "başarısız ve değersizsin" anlamındaki mesajların içselleştirilmesi çocuğun kişiliğini, davranışlarını ve öz güvenini etkiliyor. Çevresinden duyduklarına inanmaya başlayan çocuk özeleştiri yapıyor ve bu bir yerden sonra çocuğun her hatasını kişilik özellikleri ile açıklamasına ve kendinden nefret etmesine kadar gidebiliyor.Çocuk istismarı söz konusu olduğunda bireysel, ailesel, toplumsal ve çevresel birçok faktörü göz önünde bulundurmak gerekiyor. Her ne kadar bazı faktörlerin önüne geçmek daha zor olsa da güvenli, stabil ve besleyici bir çevre ve ilişkiler kurmak istismarı önleyebilmek adına önem taşıyor. Çocukluk çağında maruz kalınan istismarın ne denli ciddi etkileri olabileceğini vurgularken istismara maruz kalmış her çocuğun yukarıda bahsettiğimiz süreçlerden geçmek zorunda olmadığını da söylemek gerekiyor. Bu konuyla ilişkili olarak psikolojik esneklik (resilience) kavramı hakkındaki yazımızı okuyabilirsiniz.

[1] Fortson, B., Klevens, J., Merrick, M., Gilbert, L., & Alexander, S. (2016). Preventing Child Abuse and Neglect: A Technical Package for Policy, Norm, and Programmatic Activities. Atlanta, GA: National Center for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention.
[2] Felitti, V. J., Anda, R. F., Nordenberg, D., Williamson, D. F., Spitz, A. M., Edwards, V., & Marks, J. S. (1998). Relationship of childhood abuse and household dysfunction to many of the leading causes of death in adults: The Adverse Childhood Experiences (ACE) Study. American Journal of Preventive Medicine, 14, 245-258.
[3] (2016). Annual Child Maltreatment Report. U.S. Department of Health and Human Services: Administration for Children and Families and Office of Child Abuse and Neglect.
[4] Baumeister, R. F., Bratslavsky, E., Finkenauer, C., & and Vohs, K. D. (2001). Bad is Stronger than Good, Review of General Psychology, 5(4), 323-370.
[5] Polcari, A., Rabi, K., Bolger, E., & Teicher, M. H. (2014). Parental verbal affection and verbal aggression in childhood differentially influence psychiatric symptoms and wellbeing in young adulthood. Child Abuse & Neglect, 38(1), 91-102.
[6] Teicher, M. H., Andersen, S. L., Polcari, A., Anderson, C. M., Navalta, C. P., & Kim, D. M. (2003). The neurobiological consequences of early stress and childhood maltreatment. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 27(1-2), 33-44.[7] Sachs-Ericsson, N., Verona, E., Joiner, T., & Preacher, K. J. (2006). Parental verbal abuse and the mediating role of self-criticism in adult internalizing disorders. Journal of affective disorders, 93(1-3), 71-78.

Benzer yazılar

Mother and Child by Katie M. Berggren

Aile İçinde Öğrendiğimiz İlişki Modeli Gelecek Romantik İlişkilerimize Nasıl Yansıyor?

Hepimiz ilişki kurmanın farklı yollarını ailemizde öğreniyoruz. Ancak öğrendiğimiz bu yollar her zaman bizi mutlu etmeyebiliyor.

7 Toksik Aile Davranışı

’Çünkü ben öyle istiyorum!’’ Aile içinde görülebilen 7 toksik davranış biçimi bu yazımızda!
Wrapped In Love - Amanda Greavette (2016)

Çocuk Sahibi Olmak Hayatımızı Nasıl Etkiler?

Çocuk dünyaya getirmek çoğunlukla kendi tercihimiz olsa da ilişki memnuniyetini, ebeveynlerin bireysel iyilik hallerini ve hayat düzenlerini oldukça etkiliyor.
Yellow Bird- David Hettinger

Travma Geçmişi Olan Ebeveynler

Yaşanan travmatik olaylar kişilerin davranışlarını doğrudan etkileyebiliyor. Peki, bu travmalar kişinin ebeveynliğini nasıl etkiliyor?
Just Throw The Ball - Corinne Hartley

Evcil Hayvanların DEHB Olan Çocuklara Faydaları

Evcil hayvanlar çocuklar için harika birer yakın arkadaş olabiliyor. Bu arkadaşlık DEHB’li çocuklara birçok açıdan iyi geliyor.

Ebeveynleşme Travması

Çocukken gereğinden fazla üstlenilen yükler, ebeveynleşmemize neden olunuyor ve travmatik etkiler bırakıyor. İşte 10 maddede ebeveynleştirme travması.

Yanıldığımız 7 Durum

Başkalarının duygu ve düşüncelerini okumakta çoğu zaman düşündüğümüz kadar iyi değiliz. İşte sosyal etkileşimleri karmaşık bir labirent haline getirebilecek en yaygın düşünce hatalarından bazıları.
Tantrum Painting- Kelci Pauk

Çocuğum Neden Öfke Nöbetleri Geçiriyor?

Çocuklar duygularını öfke nöbetleri aracılığıyla ifade edebiliyorlar. Öfke nöbetleri sırasında çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz?
The 400 Blows - François Truffaut (1959)

Kabul Edilmemişliğin Gölgesinde Bir Çocukluk: The 400 Blows

İlgisiz bir anne, baskıcı kurallarla çalışan öğretmenler arasında kaybolan ve kendine bir yer edinemeyen Antonie’nin hayatını ele alıyor.
Untitled- Thomas Rousset

Çocukları Anlamak İçin Kitap Önerileri

Çocukların dünyası yetişkinlerin dünyasından çok farklı. Onları daha iyi anlamanızı sağlayacak kitapları sizin için derledik!

footer